ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Θεματική Υποενότητα 1: Επίλυση Προβλημάτων
Σε αυτήν τη θεματική ενότητα τα παιδιά εμπλάκηκαν στην ενίσχυση δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, μία από τις καθοριστικές δεξιότητες στη διαχείριση αντιξοοτήτων, την μέτρηση της επικινδυνότητας, την αξιολόγηση των πόρων, τη δημιουργία ρεαλιστικού πλάνου λύσεων, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των λύσεων και την αναζήτηση ποιοτικών σχέσεων. Οι παραπάνω δεξιότητες συνυπάρχουν σύμφωνα με έρευνες σε παιδιά και ενήλικες ψυχικά ανθεκτικούς.
Θέμα 1: Ορίζοντας το πρόβλημα και γεννώντας δημιουργικές λύσεις
Στο πρώτο θέμα, στόχος μας ήταν να κατανοήσουν οι μαθητές ότι είναι ικανοί να λύνουν προβλήματα. Έτσι, μετά την άσκηση χαλάρωσης με μουσική, αναπνοές χαλάρωσης και ιστορίες καθοδήγησης του νου, τα παιδιά άκουσαν την ιστορία του καπέλου της Αριστέας που έπεσε σε μία λίμνη κατά τη διάρκεια δυνατής βροχής, με την Αριστέα και τον Ηρακλή να προσπαθούν να σκεφτούν διαφορετικές λύσεις για να το πάρουν πίσω. Μετά από ερωταπαντήσεις σχετικές με το κείμενο για τις λύσεις που βρήκαν οι δυο φίλοι και για το αν ήταν ικανοί τελικά να λύσουν μόνοι το πρόβλημα, ακολούθησαν ερωτήσεις συνδεόμενες με τις εμπειρίες των παιδιών. Τι κάνουν δηλαδή για να λύσουν ένα πρόβλημα, αν σκέφτονται περισσότερες από μία λύσεις, αν πιστεύουν ότι μπορούν τα ίδια να λύσουν το πρόβλημά τους. Και αφού συζητήσαμε γενικά για τα προβλήματα, για την σκέψη της επίλυσης χωρίς να κατηγορούμε άλλους ή να σκεφτόμαστε μόνο τη δυσκολία τους, κατασκευάσαμε τις χάρτινες φιγούρες του Ηρακλή και της Αριστέας. Τις κολλήσαμε σε ένα ξυλάκι και τις χρησιμοποιήσαμε σε παιχνίδια ρόλων, όπου η Αριστέα ψάχνει διαφορετικές λύσεις για διάφορα καθημερινά της προβλήματα, που επινοούν τα ίδια τα παιδιά.
Θέμα 2: Αξιολογώντας τις λύσεις και αποφασίζοντας
Στόχος μας εδώ ήταν να αποφασίσουν οι μαθητές μας κατά πόσο μία λύση είναι καλή ή όχι, αξιολογώντας πρώτα τα μειονεκτήματα και μετά τα πλεονεκτήματά της. Μετά την άσκηση συγκέντρωσης της προσοχής, τα παιδιά άκουσαν την ιστορία για τον μαγικό πίνακα της Αριστέας, συζήτησαν τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα των λύσεων του σκέφτηκαν οι δυο φίλοι, κι έπειτα μιλήσαμε για τη σημασία της επεξεργασίας των προβλημάτων μας, της συλλογής πληροφοριών, της κατανόησής τους και της σκέψης πολλαπλών λύσεων με αξιολόγηση της αξίας τους. Έπειτα, η εκπαιδευτικός μοίρασε στους μαθητές ένα φύλλο εργασίας με 2 κομμάτια παζλ, όπου τα παιδιά έπρεπε να σκεφτούν ένα πρόβλημα που είχαν και πώς το έλυσαν, γράφοντας ή ζωγραφίζοντας στο ένα κομμάτι τα πλεονεκτήματα και στο άλλο τα μειονεκτήματα της λύσης τους.
Θέμα 3: Εφαρμόζοντας και αξιολογώντας τις λύσεις
Στόχος μας εδώ ήταν να εφαρμόζουν τα παιδιά στην πράξη μία λύση κι αν χρειαστεί να συνδυάσουν περισσότερες μαζί. Μετά την άσκηση χαλάρωσης και συγκέντρωσης της προσοχής, τα παιδιά άκουσαν την ιστορία για την παγίδα όπου πιάστηκε ο Χάρης ο ασβός. Η ιστορία, όμως, δεν ολοκληρώθηκε, ζητώντας από τα παιδιά να αξιολογήσουν το πρόβλημα και τις σκέψεις της Αριστέας και να προτείνουν διαφορετικές λύσεις που μπορούν να συνδυαστούν για να προκύψει η καλύτερη. Έτσι, μεταφέραμε τις σκέψεις στα δικά τους βιώματα και στη συνέχεια τους μοιράστηκαν ανά δυάδες χαρτάκια με υποθετικά σενάρια προς επίλυση πχ. ο αδερφός σου σου έσπασε το αγαπημένου σου παιχνίδι ή ένα παιδί με κοροϊδεύει, και αφού σκεφτούν πολλαπλές λύσεις που θα συνδυαστούν για να λύσουν το πρόβλημα, να το παρουσιάσουν με παιχνίδι ρόλων στην ολομέλεια της τάξης και η ολομέλεια να αξιολογήσει αν η λύση ήταν καλή και αν θα μπορούσαν να την εμπλουτίσουν ή να τη βελτιώσουν.
Θεματική Υποενότητα 2: Ενδυνάμωση και Αυτονομία
Η θεματική εστιάζει στην ενδυνάμωση και αυτονομία των παιδιών μέσω δραστηριοτήτων που καλλιεργούν την κατανόηση του νοήματος της ζωής, την πίστη στις ικανότητές τους και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Αυτές ενισχύουν την ψυχική ανθεκτικότητα, την αυτοεκτίμηση και τη σύνδεση με την κοινωνία.
Θέμα 1: Καλλιεργώντας αίσθηση νοήματος και σκοπού στη ζωή
Στόχος εδώ ήταν να κατανοήσουν τα παιδιά τι είναι σημαντικό για τα ίδια. Μετά την άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής οι μαθητές άκουσαν την ιστορία «Ταξίδι στο Μέλλον», όπου οι δυο φίλοι ονειροπολούσαν για σημαντικά πράγματα που τους ενδιαφέρουν, που αγαπούν και είναι καλοί σε αυτά, αλλά και για το πώς βλέπουν τον εαυτό τους στο μέλλον. Οι ερωταπαντήσεις, έπειτα, εστίασαν στα ίδια τα παιδιά, ώστε να σκεφτούν ποια είναι κι έτσι προέκυψαν δύο αφίσες, όπου στη μία ζωγράφισαν για τα πράγματα που τους αρέσει να κάνουν, γι’ αυτά που είναι καλοί και αυτά που είναι πολύ σημαντικά στη ζωή τους (τι έχει περισσότερο σημασία γι’ αυτά). Στην άλλη, έπρεπε να φανταστούν τι θα μπορούσαν να κάνουν στο μέλλον, όταν θα είναι ενήλικες, και να φτιάξουν μια εικόνα.
Ανάλογη ήταν και η δραστηριότητα για το σπίτι..
Θέμα 2: Προάγοντας την αίσθηση ελέγχου και την αυτοαποτελεσματικότητα
Στόχος τώρα ήταν να κατανοούν ότι μπορούν να επηρεάσουν τα πράγματα, κάνοντας σχέδια και επιμένοντας μέχρι να είναι ευχαριστημένοι με τα αποτελέσματα. Έτσι, τα παιδιά άκουσαν την ιστορία του πάρτι-έκπληξη γενεθλίων του Ηρακλή και απάντησαν σε ερωτήσεις για την ιδέα, τον στόχο της Αριστέας και για τον τρόπο που ένιωσε όταν πέτυχε τον στόχο της. Η συζήτηση μεταφέρθηκε στα δικά τους βιώματα, σχέδια που έκαναν και πέτυχαν, το όφελος του σχεδιασμού και της δυσκολίας του, αλλά και παραδείγματα άλλων παιδιών που τα είδαν να βάζουν στόχους και αφού προσπάθησαν σκληρά να τους πετυχαίνουν. Από τις παραπάνω συζητήσεις προέκυψαν και αποτυπώθηκαν όνειρα-στόχοι των παιδιών και βήματα για να τους ικανοποιήσουν.
Θέμα 3: Υπερασπίζοντας τα δικαιώματά μας
Στο τελευταίο θέμα, στόχος μας ήταν να κατανοήσουν οι μαθητές μας πόσο όμοιοι ή διαφορετικοί είναι από τα άλλα παιδιά και ότι όλα τα παιδιά έχουν ανάγκες και δικαιώματα. Έτσι, μετά από την άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής άκουσαν την ιστορία της καταιγίδας στο δάσος και της δυσκολίας που αντιμετώπισαν τα ζώα από την άλλη μεριά του βουνού, που είχαν ομοιότητες αλλά και διαφορές από τα ζώα της μεριάς του βουνού που γνωρίζουμε. Μετά, συζητήθηκαν οι ομοιότητες και οι διαφορές και οι σημαντικές ανάγκες που είχαν, αλλά και τι σκέφτηκαν οι ήρωές μας για να τους βοηθήσουν στη δύσκολη αυτή κατάσταση. Έτσι, η εκπαιδευτικός προβλημάτισε τα παιδιά με ερωτήσεις που τους ζητούσαν να σκεφτούν κάποιες ομοιότητες και κάποιες διαφορές που έχουμε όλοι μεταξύ μας, αλλά και πράγματα που μπορεί να χρειάζονται τα άλλα παιδιά. Αυτές οι συζητήσεις οδήγησαν στις εξής δραστηριότητες: Αρχικά, η εκπαιδευτικός ζήτησε από τα παιδιά να σηκωθούν και αφού ακούσουν τα ονόματα κατηγοριών να σχηματίζουν ομάδες ίδιων (πχ. χρώμα μαλλιών, αγαπημένα μαθήματα, αριθμό αδερφών, παιχνίδια στα οποία είναι καλοί). Έπειτα, συζητήσαμε για τους διαφορετικούς τρόπους που μοιάζουμε και διαφέρουμε με τους συμμαθητές μας.
Στη συνέχεια, τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και τους μοιράστηκαν ρόλοι όπου κάθε ένας είχε μία δυσκολία (πχ. δεν μπορούσε να κινηθεί, να δει, να διαβάσει, κτλ.). Κάθε ομάδα έπρεπε να βρει τρόπους να συνυπάρξει, να βοήθησει και να περάσει καλά μέσα σε αυτές τις δυσκολίες. Έπειτα, συζητήσαμε ότι κάποια παιδιά μπορεί να είχαν δυσκολίες, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι εντελώς διαφορετικά.
Τέλος, σε ομάδες τους ζητήθηκε να κάνουν μία λίστα από πράγματα που όλα τα παιδιά χρειάζονται, ώστε να είναι χαρούμενα και ευτυχισμένα σε μια φανταστική χώρα. Σταδιακά, τους ζητήθηκε να αφαιρούν κάποια που δεν θα μπορούσε ο κυβερνήτης της χώρας να τους δώσει, μέχρι να φτάσουν σε ένα σημείο όπου θα καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ των πραγμάτων που «θέλουν» και των πραγμάτων που «χρειάζονται» και ότι αυτές οι δύο κατηγορίες μπορεί να είναι διαφορετικές σε κάποιους ανθρώπους/παιδιά, αλλά κάποιες ανάγκες είναι ίδιες. Στο τέλος, συζητήθηκε ποια πράγματα αφαιρέθηκαν πρώτα και γιατί και καταλήξαμε ότι τα δικαιώματα των παιδιών είναι βασισμένα στα πράγματα που χρειάζονται όλα τα παιδιά στον κόσμο για να ζουν μια ευτυχισμένη ζωή με υγεία και για να μεγαλώσουν και να γίνουν υπεύθυνοι και ευτυχισμένοι πολίτες.
