ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ
Σε αυτήν τη θεματική ενότητα τα παιδιά εμπλάκηκαν με την ανάπτυξη του θετικού και αισιόδοξου τρόπου σκέψης, ειδικά όταν στη ζωή εμφανίζονται δυσκολίες και εμπόδια. Πώς δηλαδή να έχουν ένα θετικό τρόπο σκέψης, να σκεφτούν και να αξιολογήσουν κάποιες από τις σκέψεις που δεν τους βοηθάνε και στη συνέχεια ν’ αλλάξουν τις αρνητικές σκέψεις. Διδάσκονται πώς να ξεχωρίζουν τις δυο προσεγγίσεις (θετική και αρνητική) και αρχίζουν να κατανοούν ότι κοιτάζοντας τα θετικά και επικεντρώνοντας τη σκέψη σε ό,τι είναι θετικό, χαρούμενο και διασκεδαστικό μπορεί να τα βοηθήσει να αισθανθούν καλύτερα. Ενθαρρύνονται, επίσης, να σκεφτούν μ’ έναν βοηθητικό, ευέλικτο και εναλλακτικό τρόπο τα προβλήματά τους.
Θεματική Υποενότητα 1: Θετική κι Αισιόδοξη Σκέψη
Θέμα 1: Θετικός κι αρνητικός τρόπος σκέψης
Όπως πάντα το μάθημα ξεκινά με μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής και στην συνέχεια γίνεται η ανάγνωση της σχετικής ιστορίας με τον Ηρακλή και την Αριστέα με την υποστήριξη των γαντόκουκλων. Ο Ηρακλής αισθάνεται ότι δεν θα καταφέρει να ανέβει την βουνοκορφή για να δει το πιο όμορφο ηλιοβασίλεμα, γιατί είναι δύσκολο και κάποια ζώα του δάσους τον χλευάζουν. Τα καταφέρνει όμως τελικά με τη βοήθεια της Αριστέας, που τον βοηθά και τον ενθαρρύνει. Μέσα από ερωταπαντήσεις τα παιδιά προσέγγισαν την έννοια της θετικής και της αρνητικής σκέψης. Μετά, κάθισαν σε κύκλο και τους διαβάστηκαν διαφορετικά σενάρια. Με τη βοήθεια του Θετικοφατσούλη και του Αρνητικοφατσούλη τα παιδιά διαχώριζαν τα σενάρια ανάλογα με τον τρόπο σκέψης που τους παρουσιαζόταν.
Θέμα 2: Είναι καλό να σκεφτόμαστε θετικά
Εδώ η ιστορία αποτέλεσε αφόρμηση ώστε τα παιδιά να ανγνωρίσουν πώς αισθάνονται όταν κοιτάζουν τα θετικά. Αφού τα παιδιά άκουσαν την ιστορία και την επεξεργαστήκαμε με ερωταπαντήσεις, έπειτα τη συνδέσαμε με δικά τους βιώματα και δύσκολες καταστάσεις στις οποίες βρέθηκαν και σκέφτηκαν θετικά και αρνητικά, καθώς και τον τρόπο που τους έκανε αυτή η σκέψη να νιώθουν. Στη συνέχεια, άκουσαν και χόρεψαν το τραγούδι με τίτλο «Ο κόσμος αγριεύει» από τη θεατρική παράσταση «Η Μελωδία της Ευτυχίας» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Ύστερα κάθισαν σε κύκλο και μίλησαν για αγαπημένα τους πράγματα. Τους δόθηκε φύλλο εργασίας για να ζωγραφίσουν πώς νιώθουν όταν κοιτάζουν τη θετική πλευρά των πραγμάτων.
Έπειτα φτιάξαμε μια αφίσα, που να δείχνει πώς η αισιόδοξη σκέψη συνδέεται με τα συναισθήματα. Τα παιδιά έγραψαν και ζωγράφισαν το αγαπημένο τους πράγμα σχετικά με το σχολείο. Έπειτα στο σπίτι με τους γονείς τους ζωγράφισαν μερικά αγαπημένα τους πράγματα.
Θέμα 3: Καταρρίπτοντας τις αρνητικές σκέψεις
Εδώ ο στόχος μας ήταν να κάνουν μια θετική σκέψη που θα τους βοηθήσει να καταρρίψουν τις αρνητικές τους σκέψεις. Μετά την άσκηση χαλάρωσης τα παιδιά άκουσαν μια ιστορία με τον Ηρακλή, που έκανε άσχημες σκέψεις γιατί οι φίλοι του τα ζώα δεν τον επελεγαν σε ένα παιχνίδι που ο ίδιος είχε σκεφτεί. Αφού επεξεργάστηκαν την ιστορία και τη συνδέσαμε με τα δικά μας βιώματα, ακούσαμε το τραγούδι «Ακούνα Ματάτα» από τον «Βασιλιά των λιονταριών» και αναρωτήθηκαν γιατί τα ζώα το τραγουδούν στους εαυτούς τους. Έπειτα, πρότειναν μερικές φράσεις που μπορούν να λένε στους εαυτούς τους για να τους βοηθά να σκέφτονται καλύτερα. Στο τέλος, χωρίστηκαν σε ομάδες και δημιούργησαν κι έπαιξαν μία ιστοριούλα όπου χρησιμοποίησαν μια θετική φράση από αυτές που συζητήθηκαν.
Θεματική Υποενότητα 2: Θετικά Συναισθήματα
Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν και να αναγνωρίσουν θετικά συναισθήματα όπως η ελπίδα, η χαρά, η αγάπη, η υπερηφάνεια, η ικανοποίηση, η αίσθηση του χιούμορ. Οι δραστηριότητες εδώ προάγουν την ελπίδα και εστιάζουν στη χαρά/ευτυχία και βοηθάνε τους μαθητές να διερευνήσουν περαιτέρω αυτό το συναίσθημα και να κατανοήσουν καλύτερα τα πράγματα που τους κάνουν χαρούμενους και ευτυχισμένους, ώστε να βελτιώσουν σε κάποιες περιπτώσεις την άσχημη διάθεσή τους. Είδαν, επίσης, την αστεία πλευρά των προβλημάτων και έμαθαν να χρησιμοποιούν το χιούμορ με θετικούς τρόπους.
Θέμα 1: Η δύναμη της ελπίδας για την προαγωγή της ανάπτυξης και της ευεξίας
Εδώ ο στόχος μας ήταν τα παιδιά να μάθουν να εντοπίζουν νέους στόχους που θα τους βοηθήσουν να βελτιώσουν μια άσχημη κατάσταση. Στην ιστορία μας η Αριστέα είχε χάσει το σπίτι της από μεγάλη πυρκαγιά και προσπαθούσε να χτίσει ένα νέο, που όμως χαλούσε συνεχώς. Τελικά, όμως, εστίασε στην ελπίδα, έβαλε στόχους και με μικρά βήματα τα κατάφερε. Αφού επεξεργαστήκαμε το κείμενο, τα παιδιά κλήθηκαν να σκεφτούν άλλους στόχους που μπορεί η Αριστέα να βάλει (π.χ. να αποκτήσει νέους φίλους), προκειμένου να βελτιώσει την κατάσταση της ζωής της στο νέο μέρος. Χωρίστηκαν σε ομάδες και κάθε ομάδα είχε να σκεφτεί ένα στόχο και να κάνει ένα πλάνο για το πώς η Αριστέα θα μπορούσε να επιτύχει αυτό το στόχο και πώς οι φίλοι της θα μπορούσαν να τη βοηθήσουν στους στόχους της, ώστε να βελτιώσει τη ζωή της στο νέο μέρος. Στη συνέχεια το έπαιξαν σε κουκλοθέατρο.
Θέμα 2: Η δύναμη της χαράς/ευτυχίας για την προαγωγή της ανάπτυξης και της ευεξίας
Με στόχο να μάθουν τα παιδιά να εντοπίζουν μια δραστηριότητα ή ένα πρόσωπο που τους κάνει χαρούμενους ή ευτυχισμένους και αφού κάναμε την άσκηση χαλάρωσης και προσοχής, οι μαθητές μας άκουσαν την ιστορία όπου η Αριστέα προσπαθεί να βρει τρόπους να κάνει τον εαυτό της να περάσει καλά, αφού μετά από ένα ατύχημα που είχε, η μαμά της δεν της επιτρέπει να απομακρυνθεί για παιχνίδι και η ίδια αισθάνεται θυμωμένη και αδικημένη. Αφού συζητήσαμε την ιστορία και τη συνδέσαμε με δικά μας βιώματα, έπειτα κατασκευάσαμε αφίσα με τις δραστηριότητες ή τα πρόσωπα που τα κάνουν χαρούμενα. Στο τέλος κάθε παιδί μπορεί να μιλήσει και να εξηγήσει στην τάξη γιατί αυτή η δραστηριότητα ή το πρόσωπο το κάνει χαρούμενο.
Θέμα 3: Η δύναμη του χιούμορ για την προαγωγή της ανάπτυξης και της ευεξίας
Στο τελευταίο μας θέμα, ο στόχος μας ήταν να εντοπίζουν τα παιδιά καταστάσεις ή πρόσωπα που τους κάνουν να γελάνε. Αφού άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και τη Μίκα που προσπαθούν να κάνουν τη φίλη τους την Αριστέα να γελάσει ενώ είναι σε πολύ άσχημη διάθεση, έπειτα επεξεργαστήκαμε το κείμενο με ερωταπαντήσεις και ψάξαμε να βρούμε δύσκολές καταστάσεις που έχουμε ζήσει, αλλά τελικά κοιτάξαμε την αστεία της μεριά. Τι συμβαίνει όταν κοιτάμε τα αστεία και τι όταν κοιτάμε τα δύσκολα πράγματα μια δύσκολης κατάστασης; Τα παιδιά μίλησαν για βιβλία, κινούμενα σχέδια, πρόσωπα και παιχνίδια που τα κάνουν να γελούν και έπειτα κατασκευάσαμε μία αφίσα με αυτά.
Φέτος, τη σχολική χρονιά 2024-2025 σε συνεργασία με τη Διευθύντρια του 6ου Δημοτικού Σχολείου Νάουσας κ. Αναστασία Λαφάρα, αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε ένα ευρωπαϊκό, προληπτικό πρόγραμμα ψυχικής ανθεκτικότητας που υποστηρίζει τη σχολική και κοινωνικοσυναισθηματική μάθηση των παιδιών σχολικής ηλικίας, στην περίπτωσή μας της Ά Δημοτικού. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μια πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει αναγνωριστεί για τη συμβολή του στη δημιουργία θετικού σχολικού κλίματος. Προάγει τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού πλαισίου που βοηθά τα παιδιά να καλλιεργήσουν ψυχικά εφόδια και δεξιότητες, ώστε να μετατρέπουν τις προκλήσεις σε ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης. Ακολουθεί τις παρακάτω Θεματικές Ενότητες:
Καλλιεργώντας δεξιότητες επικοινωνίας
Καλλιεργώντας και διατηρώντας υγιείς σχέσεις
Καλλιεργώντας μια νοοτροπία εξέλιξης
Αναπτύσσοντας αποφασιστικότητα και αυτοαποτελεσματικότητα
Αξιοποιώντας και αναπτύσσοντας προτερήματα
«Μεταμορφώνοντας» τις προκλήσεις σε ευκαιρίες
Το πρόγραμμα υλοποιείται βιωματικά με συμμετοχικές δραστηριότητες. Περιλαμβάνει ομαδικές συζητήσεις, παιχνίδια ρόλων, αφήγηση ιστοριών, συνεργατικά παιχνίδια και καλλιτεχνικές δραστηριότητες που ενισχύουν την ανθεκτικότητα, την ενσυναίσθηση και τη θετική σκέψη. Η εφαρμογή γίνεται με την καλλιέργεια δεξιοτήτων αυτογνωσίας, συναισθηματικής διαχείρισης και επίλυσης προβλημάτων στους μαθητές. Αξιοποιεί εργαλεία που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την αποδοχή της διαφορετικότητας, συμβάλλοντας σε ένα υποστηρικτικό και ενδυναμωτικό σχολικό περιβάλλον. Συνήθως, τα παιδιά κάνουν μια δραστηριότητα χαλάρωσης (πχ. άσκηση αναπνοής, ακούν ιστορία των βασικών ηρώων, της σκατζοχοιρίνας Αριστέας και του σκίουρου Ηρακλή) και ακολουθούν δραστηριότητες στη σχολική τάξη και μία δραστηριότητα επέκτασης για το σπίτι με εμπλοκή των γονέων. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται καθόλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και οι δραστηριότητες διαρκούν 45-60 λεπτά, αναλόγως του περιεχομένου της κάθε ενότητας.
Αρχίσαμε το πρόγραμμά μας ασχολούμενοι με την αποτελεσματική, αμφίδρομη επικοινωνία, που είναι γεμάτη μηνύματα, σκέψεις και συναισθήματα, στόχους και προθέσεις. Καλλιεργήσαμε την αποτελεσματική ακρόαση, ώστε τα παιδιά να γνωρίσουν, να κατανοήσουν και να αποδεχτούν τους άλλους και να μάθουν να επικοινωνούν με ενσυναίσθηση, μιας δεξιότητας που συμβάλλει στην ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας του παιδιού και της κοινωνίας στην οποία ζει και επηρεάζει. Επίσης, ενδυναμώσαμε τις επικοινωνιακές μας δεξιότητες μέσω της συνεργασίας και της διαπραγμάτευσης.
Θέμα 1: Αποτελεσματική Ακρόαση
Τα παιδιά αφού έκαναν μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής, άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και την Αριστέα βλέποντας τις αντίστοιχες γαντόκουκλες, την επεξεργάστηκαν, έπειτα έπαιξαν τα παιχνίδια «παγωμένοι σκαντζόχοιροι, σκίουροι κι αρκούδες» και «βρείτε το ζευγάρι σας» και στο τέλος αφού συζητήσαμε κάποιους κανόνες που πρέπει όλοι μας να ακολουθούμε για να ακούσουμε προσεκτικά ένα μήνυμα, φτιάξαμε μία αφίσα και την αναρτήσαμε στην τάξη.
• Θέμα 2: Κατανόηση των Συναισθημάτων στην Επικοινωνία και Ενσυναίσθηση
Σε αυτή τη συνάντηση έπρεπε τα παιδιά να καταλάβουν πως αισθάνονται οι άλλοι παρατηρώντας μη λεκτικές στμπεριφορές (κινήσεις, εκφράσεις προσώπου, στάση σώματος). Ζητήσαμε από τα παιδιά να περπατήσουν με διάφορους τρόπους (πχ. σαν να φορούν παπούτσια πολύ στενά) και στο τέλος να αξιολογήσουν τη δραστηριότητα. Άκουσαν μία ιστορία με τους ήρωες, την επεξεργάστηκαν κι έπειτα υποδύθηκαν σημεία της ιστορίας ανά ζευγάρια. Στη συνέχεια ζωγράφισαν τους ήρωες της ιστορίας και τους ανάρτησαν στην τάξη.
• Θέμα 3: Επικοινωνία Ιδεών-Συνεργασία-Διαπραγμάτευση
Μετά την δραστηριότητα χαλάρωσης και εστίασης και προσοχής τα παιδιά κλήθηκαν να εμπλακούν σε δραστηριότητες που απαιτούν συνεργασία, ώστε να εκτιμήσουν τα οφέλη της. Μετά την ακρόαση της ιστορίας έπρεπε σε ομάδες να σκεφτούν ένα δικό τους τέλος με τον ρόλο που θα έχει κάθε ζωάκι από την ιστορία τους ώστε να βοηθήσει για τον κοινό σκοπό.
Για καλή μας τύχη είχαμε επισκέπτες της Β΄τάξης που βοήθησαν στη συγγραφή των ιδεών σε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα!
Δεν τελείωσε όμως εκεί η πρόκληση γιατί η επόμενη δραστηριότητα ζητούσε από κάθε ομάδα μέσα από ένα κουτί καφέ με μια οπή να βγάλουν βίδες. Κάθε παιδί κρατούσε μια άκρη του σκοινιού που οδηγούσε σε μια βίδα. Τα παιδιά έπρεπε να συνεργαστούν και να συμφωνήσουν με ποια σειρά θα βγάλουν τις βίδες. Όποια ομάδα κατάφερνε να συνεργαστεί καλύτερα και να επιτύχει το στόχο πιο γρήγορα και με τις λιγότερες προσπάθειες ήταν η νικήτρια ομάδα.
Αφού συζητήθηκε η δυσκολία της συνεργαίας και πώς κατάφερε η νικήτρια ομάδα τον στόχο της, κατασκευάστηκε και αναρτήθηκε η αφίσα της «καλής συνεργασίας».
Θεματική Υποενότητα 2: Διεκδικητική συμπεριφορά
Διεκδικητικότητα VS επιθετικότητα. Διεκδίκηση σημαίνει αποφασιστηκότητα. Τα παιδιά εξασκούνται με τρόπους όπως να στέκονται στο ύψος τους, να διεκδικούν τα δικαιώματα, να θέτουν τις ανάγκες τους, να επισημαίνουν συμπεριφορές που τους ενοχλούν, να λένε «ΟΧΙ» με κατανόηση χωρίς να βλάπτουν τον άλλον. Το περιβάλλον που τα παιδιά μπορούν να εφαρμόσουν στην πράξη τη διεκδικητική συμπεριφορά είναι αυτό που υποστηρίζει τον αυτοσεβασμό τους, τους επιτρέπει να αλλάξουν γνώμη και τους δίνουν χρόνο να σκεφτούν. Απουσία διεκδικητικής συμπεριφοράς και η ενεργητική ακρόαση γίνεται υποχωρητικότητα και παθητικότητα, ενώ το αντίθετο μπορεί να οδηγήσει σε εγωισμό και έλλειψη ευαισθησίας.
Θέμα 1: Έκφραση συναισθημάτων & αναγκών
Τα παιδιά αφού έκαναν μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής κλήθηκαν να αναγνωρίσουν λεκτικές και μη λεκτικές εκφράσεις των συναισθημάτων. Αρχικά άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και την Αριστέα και την επεξεργάστηκαν. Έπειτα ετοιμάσαμε μεγάλα χαρτιά του μέτρου στο ύψος των παιδιών και 1-1 ξάπλωσαν ώστε τα άλλα παιδιά να κάνουν το περίγραμμα του σώματός τους χρησιμοποιώντας κηρομπογιές. Στη συνέχεια, κάθε παιδί πήρε το χαρτί του και με κηρομπογιές ζωγράφισε το σημείο του σώματός του όπου «κατοικεί» κάθε ένα από τα τέσσερα βασικά συναισθήματα (χαρά, λύπη, θυμός, φόβος). Συμφωνήσαμε ένα χρώμα για κάθε συναίσθημα και μ’ αυτό ζωγράφισαν τα σχετικά σημεία: Φόβος- Μαύρο, Λύπη- Μπλε, Θυμός- Κόκκινο, Χαρά- Πράσινο. Στη συνέχεια τα παρουσίασαν στους συμμαθητές τους.
Θέμα 2: Διεκδικώντας τα δικαιώματά μας
Σε αυτή τη συνάντηση μαθησιακός μας στόχος ήταν να μάθουν τα παιδιά να εκφράζουν τη διαφωνία τους με τον κατάλληλο τρόπο. Μετά από μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής:
τα παιδιά άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και την Αριστέα, την επεξεργάστηκαν, τη συνέδεσαν με δικά τους βιώματα και ακολούθησε η ανάγνωση του παραμυθιού:
Αφού επεξεργαστήκαμε και αυτήν την ιστορία τα παιδιά ζωγράφισαν ό,τι τους έκανε περισσότερη εντύπωση από το βιβλίο.
Στο τέλος έπαιξαν και το «Παιχνίδι της Εμπιστοσύνης» με τοποθετημένα αντικείμενα στην αίθουσα και ανά ζευγάρια ένα παιδί γινόταν οδηγός και το άλλο έκλεινε τα μάτια.
Θέμα 3: Επίλυση συγκρούσεων με διεκδικητική συμπεριφορά
Στο θέμα 3 ο μαθησιακός μας στόχος ήταν να αναγνωρίζουν τα παιδιά διαφορετικούς τρόπους επίλυσης συγκρούσεων. Μετά την ιστορία «Μια επικίνδυνη ιδέα», οι μαθητές έπρεπε να ζωγραφίσουν τον τρόπο που πιστεύουν ότι τελειώνει. Έπειτα, την παρουσίασαν και κάθε παιδί έκρινε εάν του φάνηκε ότι το πρόβλημα λύθηκε με έναν αποδεκτό ή όχι τρόπο. Επειδή ο αριθμός των αποδεκτών λύσεων ήταν μικρός και σχετικά παρόμοιος, συζητάμε και άλλες αποδεκτές λύσεις και παροτρύναμε τα παιδιά να σκεφτούν τι θα έκαναν εκείνα αν ήταν στη θέση του Ηρακλή. Έπειτα, μιλήσαμε για στρατηγικές επίλυσης συγκρούσεων στην καθημερινότητα και φτιάξαμε μια αφισούλα που αναρτήθηκε στην τάξη για να τη συμβουλευόμαστε όταν το χρειαζόμαστε.
Στο τέλος, τα παιδιά συμπλήρωσαν ένα φύλλο αυτοαξιολόγησης σχετικό με την ενότητα:
το ίδιο και η εκπαιδευτικός και όλα μαζί κατατίθενται στον ατομικό φάκελο κάθε παιδιού που έχει καταχωρισμένες όλες τις δραστηριότητες του προγράμματος.
Φέτος, τη σχολική χρονιά 2024-2025 σε συνεργασία με τη Διευθύντρια του 6ου Δημοτικού Σχολείου Νάουσας κ. Αναστασία Λαφάρα αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε ένα ευρωπαϊκό, προληπτικό πρόγραμμα ψυχικής ανθεκτικότητας που υποστηρίζει τη σχολική και κοινωνικοσυναισθηματική μάθηση των παιδιών σχολικής ηλικίας, στην περίπτωσή μας της Ά Δημοτικού. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μια πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει αναγνωριστεί για τη συμβολή του στη δημιουργία θετικού σχολικού κλίματος. Προάγει τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού πλαισίου που βοηθά τα παιδιά να καλλιεργήσουν ψυχικά εφόδια και δεξιότητες ώστε να μετατρέπουν τις προκλήσεις σε ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης. Ακολουθεί τις παρακάτω Θεματικές Ενότητες:
Καλλιεργώντας δεξιότητες επικοινωνίας
Καλλιεργώντας και διατηρώντας υγιείς σχέσεις
Καλλιεργώντας μια νοοτροπία εξέλιξης
Αναπτύσσοντας αποφασιστικότητα και αυτοαποτελεσματικότητα
Αξιοποιώντας και αναπτύσσοντας προτερήματα
«Μεταμορφώνοντας» τις προκλήσεις σε ευκαιρίες
Το πρόγραμμα υλοποιείται βιωματικά με συμμετοχικές δραστηριότητες. Περιλαμβάνει ομαδικές συζητήσεις, παιχνίδια ρόλων, αφήγηση ιστοριών, συνεργατικά παιχνίδια και καλλιτεχνικές δραστηριότητες που ενισχύουν την ανθεκτικότητα, την ενσυναίσθηση και τη θετική σκέψη. Η εφαρμογή γίνεται με την καλλιέργεια δεξιοτήτων αυτογνωσίας, συναισθηματικής διαχείρισης και επίλυσης προβλημάτων στους μαθητές. Αξιοποιεί εργαλεία που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την αποδοχή της διαφορετικότητας, συμβάλλοντας σε ένα υποστηρικτικό και ενδυναμωτικό σχολικό περιβάλλον. Συνήθως, τα παιδιά κάνουν μια δραστηριότα χαλάρωσης (πχ. άσκηση αναπνοής, ακούν μία ιστορία των βασικών μας ηρώων της σκατζοχοιρίνας Αριστέας και του σκίουρου Ηρακλή και ακολουθούν δραστηριότητες στη σχολική τάξη και μία δραστηριότητα επέκτασης για το σπίτι με εμπλοκή των γονέων. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται καθόλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και οι δραστηριότητες διαρκούν 45-60 λεπτά αναλόγως του περιεχομένου της κάθε ενότητας.
Αρχίσαμε το πρόγραμμά μας ασχολούμενοι με την αποτελεσματική, αμφίδρομη επικοινωνία, που είναι γεμάτη μηνύματα, σκέψεις και συναισθήματα, στόχους και προθέσεις. Καλλιεργήσαμε την αποτελεσματική ακρόαση, ώστε τα παιδιά να γνωρίσουν, να κατανοήσουν και να αποδεχτούν τους άλλους και να μάθουν να επικοινωνούν με ενσυναίσθηση που είναι το θέμα 2 μιας δεξιότητας που συμβάλλει στην ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας του παιδιού και της κοινωνίας στην οποία ζει και επηρεάζει την ανατροφοδότηση στην οποία αναφέρεται το Θέμα 3. Στο 3ο Θέμα ενδυναμώσαμε τις επικοινωνιακές μας δεξιότητες μέσω της συνεργασίας και της διαπραγμάτευσης.
Θέμα 1: Αποτελεσματική Ακρόαση
Τα παιδιά αφού έκαναν μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής, άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και την Αριστέα βλέποντας τις αντίστοιχες γαντόκουκλες, την επεξεργάστηκαν, έπειτα έπαιξαν τα παιχνίδια «παγωμένοι σκαντζόχοιροι, σκίουροι κι αρκούδες» και ΄το «βρείτε το ζευγάρι σας» και στο τέλος αφού συζητήσαμε κάποιους κανόνες που πρέπει όλοι μας να ακολουθούμε για να ακούσουμε προσεκτικά ένα μήνυμα, φτιάξαμε μία αφίσα και την αναρτήσαμε στην τάξη.
• Θέμα 2: Κατανόηση των Συναισθημάτων στην Επικοινωνία και Ενσυναίσθηση
Σε αυτή τη συνάντηση έπρεπε τα παιδιά να καταλάβουν πως αισθάνονται οι άλλοι παρατηρώντας μη λεκτικές στμπεριφορές (κινήσεις, εκφράσεις προσώπου, στάση σώματος). Ζητήσαμε από τα παιδιά να περπατήσουν με διάφορους τρόπους (πχ. σαν να φορούν παπούτσια πολύ στενά) και στο τέλος να αξιολογήσουν τη δραστηριότα. Άκουσαν μία ιστορία με τους ήρωες, την επεξεργάστηκαν κι έπειτα υποδήθηκαν σημεία της ιστορίας ανά ζευγάρια. Στη συνέχεια ζωγράφισαν τους ήρωες της ιστορίας και τους ανήρτησαν στην τάξη.
• Θέμα 3: Επικοινωνία Ιδεών-Συνεργασία-Διαπραγμάτευση
Μετά την δραστηριότητα χαλάρωσης και εστίασης και προσοχής τα παιδιά κλήθηκαν να εμπλακούν σε δραστηριότητες που απαιτούν συνεργασία, ώστε να εκτιμήσουν τα οφέλη της. Μετά την ακρόαση μίας ιστορίας έπρεπε σε ομάδες να σκεφτούν ένα δικό τους τέλος στο οποίο έπρεπε να σκεφτούν τον ρόλο που θα έχει κάθε ζωάκι από την ιστορία τους που με το δικό του τρόπο θα βοηθήσει για τον κοινό σκοπό.
Για καλή μας τύχη είχαμε επισκέπτες της Β΄τάξης και βοήθησαν στη συγγραφή των ιδεών σε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα!
Δεν τελείωσε όμως εκεί η πρόκληση γιατί η επόμενη δραστηριότητα ζητούσε από κάθε ομάδα μέσα από ένα κουτί καφέ με μια οπή να βγάλουν βίδες. κάθε παιδί να κρατάει μια άκρη του σκοινιού που οδηγεί σε μια βίδα. Τα παιδιά έπρεπε να συνεργαστούν και να συμφωνήσουν με ποια σειρά θα βγάλουν τις βίδες. Όποια ομάδα κατάφερνε να συνεργαστεί καλύτερα και να επιτύχει το στόχο πιο γρήγορα και με τις λιγότερες προσπάθειες ήταν η νικήτρια ομάδα.
Αφού συζητήθηκε η δυσκολία της συνεργαίας και πώς κατάφερε η νικήτρια ομάδα τον στόχο της κατασκευάστηκε και αναρτήθηκε η αφίσα της «καλής συνεργασίας».
Θεματική Υποενότητα 2: Διεκδικητική συμπεριφορά
Διεκδικητικότητα VS επιθετικότητα. Διεκδίκηση σημαίνει αποφασιστηκότητα. Τα παιδιά εξασκούνται με τρόπους όπως να στέκονται στο ύψος τους, να διεκδικούν τα δικαιώματα, να θέτουν τις ανάγκες τους, να επισημαίνουν συμπεριφορές που τους ενοχλούν, να λένε «ΟΧΙ» με κατανόηση χωρίς να βλάπτουν τον άλλον. Το περιβάλλον που τα παιδιά μπορούν να εφαρμόσουν στην πράξη τη διεκδικητική συμπεριφορά είναι αυτό που υποστηρίζει τον αυτοσεβασμό τους, τους επιτρέπει να αλλάξουν γνώμη και τους δίνουν χρόνο να σκεφτούν. Απουσία διεκδικητικής συμπεριφοράς και η ενεργητική ακρόαση γίνεται υποχωρητικότητα και παθητικότητα, ενώ το αντίθετο μπορεί να οδηγήσει σε εγωισμό και έλειψη ευαισθησίας.
Θέμα 1: Έκφραση συναισθημάτων & αναγκών
Τα παιδιά αφού έκαναν μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής κλήθηκαν να αναγνωρίσουν λεκτικές και μη λεκτικές εκφράσις των συναισθημάτων. Αρχικά άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και την Αριστέα και την επεξεργάστηκαν. Έπειτα ετοιμάσαμε μεγάλα χαρτιά του μέτρου στο ύψος των παιδιών και ζητήσαμε από 1-1 παιδί να ξαπλώσει πάνω στο χαρτί και τα άλλα παιδιά να κάνουν το περίγραμμα του σώματός του χρησιμοποιώντας κηρομπογιές. Στη συνέχεια, κάθε παιδί πήρε το χαρτί με το περίγραμμά του σώματός του και με κηρομπογιές ζωγράφισε το σημείο του σώματός του που «κατοικεί» κάθε ένα από τα τέσσερα βασικά συναισθήματα (χαρά, λύπη, θυμός, φόβος). Συμφωνήσαμε με όλα τα παιδιά ένα χρώμα για κάθε συναίσθημα και μ’ αυτό ζωγράφισαν τα σημεία που το κάθε συναίσθημα «κατοικεί»: Φόβος- Μαύρο, Λύπη- Μπλε, Θυμός- Κόκκινο, Χαρά- Πράσινο. Στη συνέχεια τα παρουσίασαν στους συμμαθητές τους. Ενδεικτικά δείχνουμε:
Θέμα 2: Διεκδικώντας τα δικαιώματά μας
Σε αυτή τη συνάντηση μαθησιακός μας στόχος ήταν να μάθουν τα παιδιά να εκφράζουν τη διαφωνία τους με τον κατάλληλο τρόπο. Μετά από μία άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής:
τα παιδιά άκουσαν μια ιστορία για τον Ηρακλή και την Αριστέα με τη βοήθεια πάντα γαντόκουκλων, την επεξεργάστηκαν, τη συνέδεσαν με δικά τους βιώματα και ακολούθησε η ανάγνωση του παραμυθιού:
Αφού επεξεργαστήκαμε και αυτήν την ιστορία τα παιδιά ζωγράφισαν ό,τι τους έκανε περισσότερη εντύπωση από το βιβλίο.
Στο τέλος έπαιξαν και το «Παιχνίδι της Εμπιστοσύνης» με τοποθετημένα αντικείμενα στην αίθουσα και ανα ζευγάρια ένα παιδί γινλοταν οδηγός και το άλλο έκλεινε τα μάτια.
Θέμα 3: Επίλυση συγκρούσεων με διεκδικητική συμπεριφορά
Αναφορικά στο θέμα 3 ο μαθησιακός μας στόχος ήταν να αναγνωρίζουν τα παιδιά διαφορετικούς τρόπους επίλυσης συγκρούσεων. Μετά την άσκηση χαλάρωσης και εστίασης της προσοχής, ανάγνωσα την ιστορία «Μια επικίνδυνη ιδέα» με πρωταγωνιστές τον Ηρακλή και την Αριστέα. Η ιστορία σταματάει και οι μαθητές έπρεπε να ζωγραφίσουν τον τρόπο που πιστεύουν ότι τελειώνει η ιστορία. Έπειτα την παρουσιάζουν και κάθε παιδί έκρινε εάν του φάνηκε ότι το πρόβλημα λύθηκε με έναν αποδεκτό ή όχι τρόπο. Επειδή ο αριθμός των αποδεκτών λύσεων ήταν μικρός και σχετικά παρόμοιος συζητάμε και άλλες αποδεκτές λύσεις και παροτρύναμε τα παιδιά να σκεφτούν τι θα έκαναν εκείνα αν ήταν στη θέση του Ηρακλή. Έπειτα μιλήσαμε για στρατηγικές επίλυσης συγκρούσεων στην καθημερινότητα και φτιάξαμε μια αφισούλα που αναρτήθηκε στην τάξη για να τη συμβουλευόμαστε όταν το χρειαζόμαστε.
Στο σημείο αυτό τελειώνει η πρώτη Θεματική Ενότητα και τα παιδιά συμπληρώνουν ένα φύλλο αυτοαξιολόγησης σχετικό με την ενότητα:
το ίδιο και η εκπαιδευτικός και όλα μαζί κατατίθενται στον ατομικό φάκελο κάθε παιδιού που έχει καταχωρισμένες όλες τις δραστηριότητες του προγράμματος.
