Αρχείο κατηγορίας Ενδιαφέροντα επιστημονικά άρθρα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ

 

Η σημασιολογία αναφέρεται στην κατανόηση και κατάλληλη χρήση του νοήματος σε μεμονωμένες λέξεις, φράσεις, προτάσεις και ακόμη μεγαλύτερων μονάδων. Η σημασιολογία περιλαμβάνει τη δυνατότητα:

  • Κατανόησης των σημάτων.
  • Αναγνώρισης και κατονομασίας των κατηγοριών.
  • Κατανόηση και χρήση περιγραφικών λέξεων (συμπεριλαμβανομένων των επιθέτων και μικρότερων τμημάτων).
  • Κατανόηση και και λειτουργία αντικειμένων.
  • Αναγνώριση λέξεων από τον ορισμό τους.
  • Ταξινόμηση λέξεων.
  • Γνώση λεξιλογικών εννοιών.

Σε ένα υψηλότερο επίπεδο περιλαμβάνει επίσης την κατανόηση των σημασιολογικών ανακριβειών, για παράδειγμα, πολύσημες λέξεις και μεταφορική γλώσσα. Οι σημασιολογικές δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της κατανόησης του κόσμου και την ικανότητα έκφρασης του εαυτού μας με σαφήνεια και ουσιαστικό τρόπο.

Μερικά παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες στο ευρύ φάσμα των σημασιολογικών δομών, ενώ άλλα δείχνουν αδυναμία σε ειδικότερους τομείς, όπως στην κατανόηση της ταξινόμησης ή στην παροχή ορισμών. Σε άλλες περιπτώσεις, τα παιδιά έχουν αποκτήσει ένα καλό λεξιλόγιο, αλλά έχουν δυσκολία στην εύρεση των λέξεων και δεν είναι σε θέση να εκφραστούν για κάτι το οποίο γνωρίζουν. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν το παιδί δυσκολεύεται να βρει τις κατάλληλες λέξεις κατά τη συνομιλία, έτσι καταλήγει να μιλάει περιφραστικά χωρίς να περάσει τη συγκεκριμένη ιδέα.

Συνήθως τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες κινητικού συντονισμού στην ομιλία όπως η απραξία μπορεί επίσης να παρουσιάζουν και ελλείμματα στη σημασιολογική οργάνωση της γλώσσας και τη σύνταξης της.

Η σημασιολογική ανάπτυξη είναι η απόκτηση των λέξεων, οι σημασίες τους και οι σχέσεις μεταξύ τους.

Η διαδικασία της σημασιολογικής ανάπτυξης εμπεριέχει στρατηγικές που σχηματίζονται για την εκμάθηση σημασιών των λέξεων και τις αφορούν σε κάθε άλλη αλλαγή ως εσωτερική αναπαράσταση της γλώσσας.

 

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ:

Παιδιά με σημασιολογικά ελλείμματα είναι πιθανόν  να παρουσιάζουν:

  • Δυσκολία να ακολουθήσουν προφορικές οδηγίες.
  • Χρησιμοποιούν έναν περιορισμένο αριθμό λέξεων για να εκφραστούν.
  • Δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη σχέση μεταξύ των λέξεων, όπως λέξεις ίδιας κατηγορίας και συνώνυμες λέξεις.
  • Δυσκολεύονται να κατανοήσουν φράσεις που περιέχουν εικονιστική γλώσσα.
  • Δυσκολία παρακολούθησης και συμμετοχής σε συζητήσεις.
  • Δυσκολία ανάκτησης λέξεων
  • Δυσκολεύονται να μοιραστούν αυθόρμητες ιδέες σε αλληλεπίδραση με άλλα άτομα.

 

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ:

  • Επισήμανση και επεξεργασία  καινούριων λέξεων κατά τη διάρκεια της από κοινού ανάγνωσης.

Κάντε σχόλια και θέστε ερωτήσεις για να επιστήσετε την προσοχή του παιδιού σε ένα νέο λεξιλόγιο και νέες ιδέες κατά τη διάρκεια της από κοινού ανάγνωσης.

Για παράδειγμα, όταν διαβάζετε ένα βιβλίο και συναντάτε τη λέξη ιστιοφόρο, πρώτη επισήμανση είναι να δείξετε τη φωτογραφία αυτού του πλοίου λέγοντας: «Αυτό το είδος του σκάφους ονομάζεται ιστιοφόρο.»

Στη συνέχεια επεξεργαστείτε τη λέξη  λέγοντας πράγματα όπως: «Κοίταξε αυτό το ιστιοφόρο και σύγκρινέ το με αυτές τις άλλες βάρκες!»

  • Επισήμανση και επεξεργασία  καινούριων λέξεων κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Κάντε σχόλια και θέστε ερωτήσεις σχετικά με τα πράγματα που βλέπετε ή τους ανθρώπους και τις καταστάσεις που αντιμετωπίζετε κατά τη διάρκεια κοινών δραστηριοτήτων όπως η οδήγηση στο αυτοκίνητο, βλέποντας τηλεόραση, ή κοιτάζοντας πινακίδες με διαφημίσεις.

Παιχνίδια με λέξεις που ενώνονται όπως το scrabble είναι ένας άλλος καλός τρόπος για να εισαγάγετε ένα νέο λεξιλόγιο.

  • Επιλέξτε βιβλία με συγκεκριμένη θεματολογία

Επιλέξτε ένα βιβλίο με ένα συγκεκριμένο θέμα (για παράδειγμα, μια μέρα στην παραλία, ή μια επίσκεψη στο ζωολογικό κήπο), η οποία θα βοηθήσει το παιδί να μάθει πολλές λέξεις που εμπίπτουν σε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία.

  • Παίξτε το παιχνίδι των συνωνύμων

Φτιάξτε ένα παιχνίδι για τον εντοπισμό συνώνυμων, λέγοντας στο  παιδί:  «Βρες μιαν μια άλλη λέξη για το μεγάλο?.  Παίξτε με σειρά, έτσι ώστε το παιδί θα πρέπει να επιλέξει τη λέξη, καθώς και τον προσδιορισμό του συνώνυμου.

Το παιδί μπορεί να επιλέξει τις λέξεις που δεν μπορεί να προσδιορίσει ένα συνώνυμο, σε αυτήν την περίπτωση θα έχετε την ευκαιρία να διδάξετε μια νέα λέξη.

Μπορείτε να παίξετε το ίδιο παιχνίδι χρησιμοποιώντας αντώνυμα (λέξεις που σημαίνουν το αντίθετο) ζητώντας από το παιδί να επιλέξει λέξεις που έχουν την αντίθετη σημασία από αυτή που δηλώσατε.

  • Φτιάξτε ένα δίκτυο λέξεων

Βοηθήστε το παιδί να φτιάξει ένα δίκτυο λέξεων, χρησιμοποιώντας ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί για να δημιουργήσετε ένα γραφημα που θα δείχνει τις συνδέσεις μεταξύ των σχετικών λέξεων.

Για παράδειγμα:

Πράγματα που κάνετε το καλοκαίρι

Πράγματα που βλέπετε σε ένα αγρόκτημα

Πράγματα που σας κάνουν ένα ισχυρό υπερήρωα.

Το παιδί μπορεί να σχεδιάσει εικόνες, να βρει φωτογραφίες από ένα περιοδικό, ή να επιλέξει αυτοκόλλητα που απεικονίζουν κάθε λέξη που σκέφτεται.

Αποθηκεύστε το δίκτυο των λέξεων που δημιουργήσατε, έτσι μπορείτε να προσθέσετε σε αυτό την πάροδο του χρόνου κι άλλες λέξεις ή να τις επανεξετάσετε μαζί.

  • Παίξτε το παιχνίδι  με εμπρόθετες φράσεις ?Simon Says?

Παίξτε ένα παιχνίδι τύπου ?Simon Says ?με το παιδί. Δώστε όλο και πιο περίπλοκες οδηγίες, που απαιτούν από αυτό να έχει νόημα εμπρόθετων φράσεων.

Για παράδειγμα: ?Ο Simon λέει,  βάλε την μπάλα κάτω από την καρέκλα πίσω από το τραπέζι».

Το υλικό παρέμβασης «ΕΙΚΟΝΟΚΑΡΤΕΣ | Κατανόηση Ερωτήσεων» είναι ένα θαυμάσιο, πρακτικό πακέτο δραστηριοτήτων με κάρτες το οποίο διαθέτει όλα όσα χρειάζεστε για να ξεκινήσετε με σαφείς μαθησιακούς στόχους για να ενισχύσετε τις δεξιότητες κατανόησης ερωτήσεων των μαθητών σας, ενισχύοντας παράλληλα τη σημασιολογική επίγνωση των καθημερινών λεξικών μονάδων!

Κασσωτάκη Αλίκη – Λογοπεδικός MSc, BSc

ΠΗΓΗ: www.upbility.gr

 

Σύμφωνα που μοιάζουν ηχητικά

Μαθαίνω τους ήχους των συμφώνων που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους

Σαν παιδί με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες μπερδεύω ορισμένους ήχους συμφώνων που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους. Αυτό ονομάζεται αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης των γραμμάτων. Αυτά τα σύμφωνα είναι τα εξής:

  • δ-β-θ-γ
  • γ-χ-φ
  • φ-θ-β
  • κ-χ
  • ψ-ξ
  • λ-ρ
  • π-τ

Τι μπορώ να κάνω;

Παίρνω ένα-ένα τα ζευγάρια των γραμμάτων που μπερδεύω και προσθέτω δίπλα τους φωνήεντα (καλό είναι να ξεκινήσω, πρώτα, με το φωνήεν ?α?). Τα διαβάζω δυνατά και καθαρά.

Π.χ.    λα-ρα     κε-χε

Σε χαρτί Α4 σχεδιάζω με ένα μαρκαδόρο και με μεγάλα γράμματα τα ζευγάρια των συλλαβών που μελετάω (με τη βοήθεια του γονιού ή του δασκάλου μου) και χωρίς να βγω από το κενό, τα χρωματίζω. Ύστερα, κάτω από κάθε ζευγάρι συλλαβών, ψάχνω από βιβλία (που είναι για την ηλικία μου) δισύλλαβες ,τρισύλλαβες και πολυσύλλαβες λέξεις και τις γράφω. Έτσι, είναι και για εμένα μια ευκαιρία να διαβάσω το αγαπημένο μου βιβλίο και να παίξω το παιχνίδι ?Βρίσκω και κυκλώνω με όποιο χρώμα θέλω δισύλλαβες και τρισύλλαβες λέξεις που ξεκινούν με τους ήχους των συμφώνων που μελετώ?.

Π.χ. φα-θα                 δα-βα

Φάρος- θάρρος         δάσος-βάθος

Αφού τελειώσω με τα ζευγάρια των συλλαβών, περνάω στην ανάγνωση. Ξεκινάω με τα ζευγάρια των δισύλλαβων λέξεων γιατί η προφορά τους είναι πιο εύκολη. Παίρνω μια-μια λεξούλα και τη χωρίζω, πρώτα, σε γράμματα (π.χ. η λέξη ?φάρος?, φ-ά-ρ-ο-ς). Προφέρω τους ήχους των γραμμάτων και μετά ολόκληρη τη λέξη. Μετά, χωρίζω την ίδια λέξη σε συλλαβές (π.χ. η λέξη ?φάρος?, φά-ρος) και κάνω ότι και πριν, με τη διαφορά να τονίζω περισσότερο την πρώτη συλλαβή ή να χτυπάω με το μολύβι μου, κάθε φορά που διαβάζω την πρώτη συλλαβή. Ακολουθώ την ίδια διαδικασία στις τρισύλλαβες και αργότερα, στις πολυσύλλαβες λέξεις. Τέλος, ο γονιός ή ο δάσκαλός μου, μου υπαγορεύουν τα ζευγάρια των λέξεων και χρωματίζω με χρώμα της αρεσκείας μου τις πρώτες συλλαβές (μπορώ να φτιάξω τις συγκεκριμένες λέξεις και με πλαστελίνη). Αυτή η άσκηση με βοηθάει στο να αναγνωρίζω όλους τους ήχους των γραμμάτων που με δυσκολεύουν και αποτελεί το πρώτο βήμα για να μάθω να διαβάζω σωστά και καθαρά.

Ο γονιός ή ο δάσκαλός μου, φτιάχνει ζευγάρια λέξεων που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους και τα διαβάζουν δυνατά. Έχοντας την πλάτη μου γυρισμένη προς εκείνους, ακούω τα ζευγάρια και τα επαναλαμβάνω με τη δυνατή και σταθερή μου φωνή. Κατά τη διάρκεια αυτής της άσκησης, μπορώ να ηχογραφώ αυτά που λέω, έτσι ώστε να ακούω τα λάθη μου και να τα διορθώνω. Να μερικά παραδείγματα ζευγάρια λέξεων:

  • γόμα-χώμα
  • γύρος-χείλος
  • γελώ-χαλώ
  • γούστα-φούστα
  • γεράματα-χαράματα
  • φάρος-θάρρος
  • φύκι-θήκη
  • φέρετρο-θέρετρο
  • ξηλώνω-ψηλώνω
  • δέμα-θέμα
  • δόλος-Βόλος
  • δούλα-Βούλα
  • γέρνω-φέρνω
  • αθροίζω-αφρίζω

Ο γονιός ή ο δάσκαλός μου, γράφουν μια λίστα με λέξεις και εγώ δίπλα συμπληρώνω το σύμφωνο που λείπει, προφέροντας τον ήχο του.

Π.χ. Λίστα         Γράμμα …..ρόνος    -θ- ….ράχτης  -φ-

Φτιάχνω προτάσεις προφορικώς ή γραπτώς με τα ζευγάρια των λέξεων που έχω μελετήσει.

 

Ο γονιός ή ο δάσκαλός μου φτιάχνουν ένα κείμενο ή ένα ποίημα ή προτάσεις και εγώ τοποθετώ στα κενά τις λέξεις που έχω μελετήσει. Π.χ. βάρος ? θάρρος Θέλει μεγάλο ………………. για να σηκώσεις τέτοιο …………….. .

Οι παραπάνω ενδεικτικές ασκήσεις μπορούν να βοηθήσουν εμένα αλλά και όλα τα παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες. Αυτό γιατί είναι απλές, εύκολες στη χρήση και μου δίνουν τη δυνατότητα να τις κάνω μόνος μου ή έστω με λίγη βοήθεια από το γονιό μου ή το δάσκαλό μου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Αναστασίου, Δ. (1998): Δυσλεξία: Θεωρία και Έρευνα, Όψεις πρακτικής, Εκδόσεις, Ατραπός
  2. Αδαμόπουλος, Π. (2002): Δυσλεξία: Πώς να προστατέψετε το παιδί σας από την απειλή της, Εκδόσεις, Σαββάλας
  3. parentbook.gr

Χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας

 

Τι χρειάζεται να Ξέρετε για την Ταχύτητα Επεξεργασίας Με λίγα λόγια

  • Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας δεν αποτελεί ζήτημα το οποίο σχετίζεται αποκλειστικά με τη μάθηση ή τη συγκέντρωση.
  • Τα παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολία με την ταχύτητα επεξεργασίας ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στο σχολείο.
  • Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας δε σχετίζεται με τη νοημοσύνη των παιδιών.

«Υπάρχουν δραστηριότητες στα μαθηματικά οι οποίες π.χ. ενώ σε άλλα παιδιά απαιτούν είκοσι λεπτά για να ολοκληρωθούν, στο δικό σας παιδί παίρνουν δύο ώρες; Έχει χαμηλή επίδοση στα διαγωνίσματα, ακόμα και εάν κατέχει την ύλη; Δυσκολεύεται στο να ακολουθήσει σύνθετες οδηγίες ειδικά όταν οι δραστηριότητες απαιτούν σύντομο χρόνο;» Υπάρχουν πολλοί λόγοι που να εξηγούν τις δυσκολίες αυτές, αλλά η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας ενδέχεται να αποτελεί ένα πιθανό παράγοντα ο οποίος τις προκαλεί.

Τι είναι η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας; Η ταχύτητα επεξεργασίας είναι ο ρυθμός με τον οποίο δεχόμαστε τα ερεθίσματα, τα κατανοούμε και ανταποκρινόμαστε σε αυτά. Τα ερεθίσματα μπορεί να είναι οπτικά, όπως τα γράμματα και οι αριθμοί, αλλά και ακουστικά όπως η ομιλία. Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας δε σχετίζεται με τη νοημοσύνη των παιδιών, αλλά με το βαθμό πρόσληψης των ερεθισμάτων.

Τα παιδιά με χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας χρειάζονται περισσότερο χρόνο για την εκτέλεση δραστηριοτήτων σε αντίθεση με τα υπόλοιπα παιδιά, τόσο στο σχολείο όσο και στην καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί με χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας βλέπει τα γράμματα τα οποία αποτελούν τη λέξη «σπίτι», δεν αντιλαμβάνεται από την αρχή αυτό που αντιπροσωπεύουν τα γράμματα. Χρειάζεται, δηλαδή, να κατανοήσει ποια στρατηγική θα χρησιμοποιήσει για να κατανοήσει τη σημασία που φέρουν τα γράμματα ως σύνολο. Φυσικά, αυτό δε σχετίζεται με κάποιο πρόβλημα στην ανάγνωση, αλλά με μία διαδικασία η οποία, ενώ είναι γρήγορη και αυτόματη για τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του, για το ίδιο το παιδί, απαιτείται μεγαλύτερη και πιο χρονοβόρα προσπάθεια.

Οι πολλαπλές οδηγίες μπορούν, επίσης, να δυσκολεύουν το παιδί. Για παράδειγμα, οδηγίες όπως «Όταν έρθεις στο δωμάτιο, φέρε το τετράδιό σου. Μπορείς επίσης να φέρεις τα ποτήρια και να τα βάλεις στο πλυντήριο πιάτων;» το παιδί με χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας δεν μπορεί να τις ακολουθήσει. Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας δυσχεραίνει την κατανόηση των πληροφοριών, και το παιδί δυσκολεύεται να φέρει σε πέρας αυτό που του ζητήθηκε. Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας επιδρά σε όλες τις πτυχές της ανάπτυξης του παιδιού. Έτσι, ενδέχεται να δυσκολεύει την ανάγνωση, τη γραφή και την αρίθμηση, αλλά και την ικανότητα των παιδιών να ολοκληρώσουν δραστηριότητες με ταχύτητα και ακρίβεια.

Χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας και ζητήματα μάθησης και συγκέντρωσης

Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας δε σχετίζεται αποκλειστικά και μόνο με κάποιο πρόβλημα στη μάθηση ή τη συγκέντρωση. Επηρεάζει περισσότερο, άλλες μαθησιακές δυσκολίες ή δυσκολίες στη συγκέντρωση όπως η ΔΕΠΥ, η δυσλεξία και η διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας. Ακόμα, επιδρά στην εκτελεστική λειτουργικότητα. Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα σύνολο από γνωστικές δεξιότητες οι οποίες βοηθούν τα παιδιά να οργανώνουν, να θέτουν στόχους και να ανταποκρίνονται στα προβλήματα και να επιμένουν στην εκπλήρωση των δραστηριοτήτων. Παιδιά με χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας ενδεχομένως να δυσκολεύονται στο να ξεκινήσουν δραστηριότητες, να παραμείνουν συγκεντρωμένα και να ελέγχουν την πρόοδό τους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της χαμηλής ταχύτητας επεξεργασίας; Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας επηρεάζει τα παιδιά στη σχολική τάξη, στο σπίτι αλλά και σε άλλες δραστηριότητες όπως λ.χ. τα αθλήματα. Έτσι, τα παιδιά αυτά, ενδέχεται να εμφανίζουν δυσκολίες στα εξής:

  • Στην ολοκλήρωση των διαγωνισμάτων σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα
  • Στην ολοκλήρωση της μελέτης στο σπίτι μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο
  • Στο να παρακολουθούν τον δάσκαλο/ τη δασκάλα όταν μιλά, ή να κρατούν σημειώσεις
  • Στην ανάγνωση
  • Στην επίλυση απλών νοερών μαθηματικών ασκήσεων
  • Στην επίλυση πολυεπίπεδων μαθηματικών δραστηριοτήτων σε συγκεκριμένο χρόνο
  • Στην οργάνωση σύνθετων δραστηριοτήτων που απαιτούν λεπτομερή και σύνθετη σκέψη
  • Στη συζήτηση

Γονείς και εκπαιδευτικοί ενδεχομένως να παρατηρήσουν ότι ένα παιδί:

  • Δεν μπορεί να διαχειριστεί πολλαπλές πληροφορίες
  • Χρειάζεται περισσότερο χρόνο στη λήψη αποφάσεων ή στο να δώσει απαντήσεις
  • Χρειάζεται περισσότερο χρόνο στην ανάγνωση των πληροφοριών απ? ότι στην κατανόησή τους
  • Δεν αντιλαμβάνεται τους υπαινιγμούς σε μία συζήτηση
  • Δεν μπορεί να φέρει σε πέρας σύνθετες οδηγίες

Τι κάνουμε εάν το παιδί μας έχει δυσκολία στην ταχύτητα επεξεργασίας Εάν πιστεύετε ότι το παιδί σας εμφανίζει δυσκολίες στην ταχύτητα επεξεργασίας, το πρώτο βήμα είναι να μιλήσετε με τον δάσκαλό του/ τη δασκάλα του. Συζητείστε μαζί του τις παρατηρήσεις σας και ρωτήστε για το τι έχει παρατηρήσει ο ίδιος/η ίδια στην τάξη.

Εάν η ταχύτητα επεξεργασίας σχετίζεται με τις μαθησιακές δυνατότητες του παιδιού σας, η αξιολόγηση από κάποιον ειδικό θα βοηθούσε στο να ζητήσετε συγκεκριμένη βοήθεια από το σχολείο. Μία πλήρης αξιολόγηση χρειάζεται να περιλαμβάνει τεστ τα οποία ελέγχουν την ταχύτητα επεξεργασίας μέσα από οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Ακόμα, μία τέτοια αξιολόγηση μπορεί να βοηθήσει τόσο εσάς όσο και τον δάσκαλό/την δασκάλα να εντοπίσετε τους τρόπους με τους οποίους θα το βοηθήσετε.

Σημεία – κλειδιά

  • Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας ενδέχεται να επηρεάσει την ικανότητα άμεσης λήψης αποφάσεων.
  • Η χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας ενδέχεται να επηρεάσει την εκτελεστική λειτουργικότητα του παιδιού σας.
  • Η αξιολόγηση από κάποιον ειδικό μπορεί να φανερώσει δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με τη χαμηλή ταχύτητα επεξεργασίας.

 

Μετάφραση/Απόδοση από: understood.org

Αυτισμός και ενδοσχολική βία

7 Κοινωνικές Δεξιότητες για την Προστασία των Παιδιών με Αυτισμό από την Ενδοσχολική Βία

 

Καθώς το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας συνεχίζει να αποκτά απειλητικές διαστάσεις, πολυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν ότι τα παιδιά με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να δεχτούν επιθέσεις από συμμαθητές στο σχολείο. Τα πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα συγκλίνουν στην άποψη ότι υπάρχει ένας έντονος συσχετισμός μεταξύ των δυσχερειών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό ως προς τις κοινωνικές δεξιότητες και του βαθμού στον οποίο αυτά είναι ευάλωτα στην ενδοσχολική βία.

Για παράδειγμα, λόγω του ότι δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν τα κοινωνικά σήματα που «εκπέμπουν» οι άλλοι και να κατανοήσουν τις προθέσεις τους, συχνά πέφτουν θύματα των λεγόμενων «συγκαλυμμένων» επιθέσεων από συμμαθητές τους, όπου δεν ασκείται μεν σωματική βία εναντίον τους αλλά οι συμμαθητές τους τα μεταχειρίζονται και τα εξαπατούν προκειμένου να προβούν σε πράξεις που θα τα εξευτελίσουν στα μάτια των υπολοίπων.

Μία εξειδικευμένη παρέμβαση που δίνει έμφαση στην εκμάθηση επιλεγμένων κοινωνικών δεξιοτήτων έχει τη δυνατότητα να αντιστρέψει αυτή την κατάσταση, καθώς μπορεί να εξοπλίσει τα παιδιά με αυτισμό με πολύτιμες κοινωνικές δεξιότητες οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στρατηγικές αντιμετώπισης των επιθέσεων που δέχονται στο σχολείο. Εντός του ευρέος φάσματος των κοινωνικών δεξιοτήτων, διαφαίνεται πως υπάρχουν 7 κοινωνικές δεξιότητες οι οποίες είναι εξόχως σημαντικές για την προστασία των παιδιών με αυτισμό από την ενδοσχολική βία:

  1. Αναγνώριση Συναισθημάτων: η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του καθώς και τα συναισθήματα των άλλων
  2. Αποκωδικοποίηση κοινωνικών σημάτων και εξαγωγή κοινωνικών συμπερασμάτων
  3. Αντίληψης της οπτικής άλλων ατόμων και ευρύτερες δεξιότητες ενσυναίσθησης
  4. Δεξιότητες αντιμετώπισης συγκρούσεων
  5. Ρύθμιση συναισθημάτων: η ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του
  6. Επίδειξη σιγουριάς και αυτοπεποίθησης κατά την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα
  7. Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων: η ικανότητα του ατόμου να επιλέγει την κατάλληλη συμπεριφορά σε διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις

Ας εξετάσουμε λοιπόν με ποιον τρόπο οι παραπάνω κοινωνικές δεξιότητες εκδηλώνονται και αποκτούν σπουδαιότητα:

– πριν σημειωθεί μία ενδοσχολική επίθεση από συμμαθητές,

– κατά τη διάρκεια της επίθεσης και

– κατόπιν της επίθεσης.

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ:

Μία επίθεση από συμμαθητές στο σχολείο πάντοτε συνοδεύεται από «προειδοποιητικά σημάδια». Προκειμένου να είναι σε θέση να τα αντιληφθούν, τα παιδιά με αυτισμό θα πρέπει να κατέχουν τις ακόλουθες δεξιότητες:

Απαιτούμενες κοινωνικές δεξιότητες:

1) Αναγνώριση συναισθημάτων: αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων π.χ. η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει πότε κάποιος έχει θυμώσει μαζί του.

2) Αντίληψη της οπτικής άλλων ατόμων: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τις προθέσεις των άλλων ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί κατάλληλα σε αυτές, π.χ. η ικανότητα του παιδιού να κατανοεί ότι ένας συμμαθητής ο οποίος του ζητάει να τον αφήσει να αντιγράψει τις εργασίες του και να πάρει το χαρτζιλίκι του προκειμένου να γίνει φίλος του, το πιθανότερο είναι πως δεν θέλει να γίνει πραγματικά φίλος του.

3) Εξαγωγή κοινωνικών συμπερασμάτων: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει κοινωνικά σήματα και να εξάγει συμπεράσματα σε κοινωνικές καταστάσεις π.χ. να είναι σε θέση να αναγνωρίζει ποια είδη συμπεριφοράς συνιστούν μορφές ενδοσχολικής βίας.

 

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΙΑΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ:

Όταν ένα παιδί πέφτει θύμα μίας ενδοσχολικής επίθεσης, είναι πολύ πιθανό να εξωτερικεύσει πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων. Είναι λοιπόν απαραίτητο το παιδί να γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο θα ελέγξει τα συναισθήματα αυτά και θα απομακρυνθεί από τον χώρο της επίθεσης για να διαφυλάξει τη σωματική του ακεραιότητα.

Απαιτούμενες κοινωνικές δεξιότητες:

1) Ρύθμιση συναισθημάτων: η ικανότητα του ατόμου να ελέγχει τα συναισθήματά του π.χ. η ικανότητα του παιδιού να ελέγχει το θυμό του.

2) Δεξιότητες αντιμετώπισης συγκρούσεων: η ικανότητα του ατόμου να επιλύει μία διαφωνία και να αντιμετωπίζει μία σύγκρουση κατά τη στιγμή που αυτή ανακύπτει π.χ. η ικανότητα του παιδιού να σκέφτεται ταχύτατα μία λύση η οποία ιδανικά θα ικανοποιεί και τα δύο παιδιά που εμπλέκονται σε μία σύγκρουση.

3) Επίδειξη σιγουριάς και αυτοπεποίθησης κατά την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα: η ικανότητα του ατόμου να εκφράζει με θάρρος και σιγουριά την άποψή του ενώπιον άλλων, ιδίως όταν δέχεται αρνητικά σχόλια για την εμφάνιση ή τις ικανότητές του π.χ. η ικανότητα του παιδιού να απαντά στο αρνητικό σχόλιο ενός συμμαθητή όπως «Τα μαλλιά σου είναι απαίσια.» με σιγουριά, απαντώντας π.χ. «Αυτή είναι η δική σου γνώμη».

4) Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων: η ικανότητα του ατόμου να επιλέγει την κατάλληλη συμπεριφορά σε διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις, π.χ. η ικανότητα του παιδιού να αντιλαμβάνεται πότε θα πρέπει να ζητήσει από κάποιον να σταματήσει να κάνει κάτι που το ενοχλεί ή να διαπιστώνει πότε πρέπει να αναζητήσει τη βοήθεια ενός ενήλικα.

 

ΚΑΤΟΠΙΝ ΜΙΑΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ:

Μία επίθεση στο σχολείο μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στη συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού, ιδίως στην περίπτωση των παιδιών με αυτισμό, τα οποία ενδέχεται να αισθάνονται ήδη αποκλεισμένα από τους συνομηλίκους τους και τη σχολική κοινότητα. Παράλληλα με την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του παιδιού, οι δραστηριότητες παρέμβασης που επιλέγονται μετά από ένα επεισόδιο ενδοσχολικής βίας θα πρέπει να επικεντρώνονται στην καλλιέργεια της ικανότητας του παιδιού να καταλήγει σε γενικεύσεις μεταξύ παρόμοιων περιστατικών, έτσι ώστε να είναι σε θέση να αντιληφθεί εγκαίρως παρόμοιες επιθέσεις που θα μπορούσαν να σημειωθούν μελλοντικά. Επιπλέον η παρέμβαση θα πρέπει να εστιάζει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που χρειάζονται τα παιδιά προκειμένου να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα τα οποία ενδέχεται να προκαλεί η καθημερινή συνύπαρξη στο σχολείο με τους συμμαθητές που τους επιτέθηκαν.

Απαιτούμενες κοινωνικές δεξιότητες:

1) Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων: η ικανότητα του ατόμου να επιλέγει την κατάλληλη συμπεριφορά σε διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις π.χ. η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει μία παρόμοια επίθεση μελλοντικά και να αντιλαμβάνεται με ποιον τρόπο θα πρέπει να αντιδράσει.

2) Αντίληψη της οπτικής άλλων ατόμων και ευρύτερες δεξιότητες ενσυναίσθησης. Οι δεξιότητες ενσυναίσθησης μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να προσαρμοστούν στην ανάγκη του να συνυπάρχουν στο ίδιο σχολικό περιβάλλον με τους συμμαθητές που τους επιτέθηκαν. Επιπλέον, καθοδηγώντας τα παιδιά με αυτισμό ως προς τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τις απόψεις άλλων παιδιών, τα υποστηρίζουμε σημαντικά στο να διαμορφώσουν νέες φιλίες, κάτι που μπορεί να τονώσει σημαντικά την αυτοπεποίθησή τους.

3) Ρύθμιση συναισθημάτων: η ικανότητα του ατόμου να ελέγξει τα συναισθήματά του π.χ. η ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού να διαχειριστεί τα αρνητικά συναισθήματα που γεννήθηκαν από την πρότερη εμπειρία της σχολικής επίθεσης και να αντιδρά θετικά κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές και τους συνομηλίκους του.

Ο εντοπισμός των πρωταρχικών κοινωνικών δεξιοτήτων που έχουν ανάγκη τα παιδιά σε κάθε στάδιο ενός περιστατικού ενδοσχολικής βίας και η καθοδήγησή τους – βήμα προς βήμα – ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αξιοποιήσουν αυτές τις κοινωνικές δεξιότητες σε κάθε στάδιο, μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην προστασία των παιδιών με αυτισμό από την ενδοσχολική βία και στον περιορισμό του αρνητικού αντίκτυπου μίας ενδοσχολικής επίθεσης.

Η εν λόγω στοχευμένη εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων, μπορεί να επιτευχθεί με την εξειδικευμένη παρέμβαση (ομαδική παρέμβαση, ατομική παρέμβαση και παρέμβαση με την εμπλοκή των συμμαθητών του παιδιού) και με τη χρήση θεραπευτικών εργαλείων όπως είναι το παιχνίδι ρόλων και οι εικονοκάρτες που μεταχειρίζονται σενάρια κοινωνικών καταστάσεων, μέσω των οποίων οι μαθητές ενθαρρύνονται να εξάγουν κοινωνικά συμπεράσματα και να σκεφτούν λύσεις σε προβλήματα κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Επισκεφτείτε τακτικά την ιστοσελίδα μας για πληροφορίες σχετικά με τη νέα έκδοση που αναπτύσσουμε για το θέμα της ενδοσχολικής βίας και του αυτισμού: Αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας: Μία Εξειδικευμένη Εργαλειοθήκη για τα Παιδιά στο Φάσμα του Αυτισμού, © www.upbility.net. Το υλικό αυτό έχει ως στόχο να παρέχει στους ειδικούς και στους γονείς μία ολοκληρωμένη σειρά πρακτικών και έτοιμων-προς-χρήση δραστηριοτήτων προκειμένου τα παιδιά με αυτισμό να υποστηριχθούν κατά την αντιμετώπιση της πρόκλησης της ενδοσχολικής βίας.

Σοφία Νάτσα
Συγγραφέας Upbility.gr

 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

  • https://www.autismspectrum.org.au/sites/default/files/Aspect-Practice-Preventing-Bullying-Factsheet-July2015-Final1.pdf
  • http://livingautism.co.uk/article/197-emotional-intelligence-(ei)-and-asd
  • http://www.nasponline.org/resources/factsheets/socialskills_fs.aspx
  • https://www.psychologytoday.com/blog/growing-friendships/201108/what-are-social-skills
  • http://www.autism.org.uk/living-with-autism/communicating-and-interacting/social-skills/young-children.aspx
  • http://www.autism.org.uk/products/core-nas-publications/bullying-and-asd.aspx
  • http://www.anti-bullyingalliance.org.uk/media/5397/ASDs-and-bulltubg-module-FINAL.pdf
  • http://www.iidc.indiana.edu/pages/Bullying-and-Students-on-the-Autism-Spectrum
  • http://www.iidc.indiana.edu/pages/Meeting-the-Challenge-of-Social-Pragmatics-with-Students-on-the-Autism-Spectrum
  • http://www.schools.norfolk.gov.uk/view/NCC111351
  • http://www.easternflorida.edu/community-resources/child-development-centers/parent-resource-library/documents/teaching-kids-to-resolve-conflicts-respectfully.pdf
  • https://www.kidpower.org/library/article/prevent-bullying/

Δεξιότητες Κριτικής Σκέψης για Παιδιά με Αναπτυξιακές Διαταραχές

Σχεδόν κανείς πλέον δεν αμφιβάλλει για το πόσο πολύτιμες είναι οι δεξιότητες κριτικής σκέψης σε κάθε ηλικία. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι θεραπευτές, οι παιδαγωγοί και οι γονείς που νιώθουν ότι ο ορισμός και η διδασκαλία της κριτικής σκέψης σε μικρά παιδιά, ιδίως σε παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (ΔΑΔ), παραμένει ένα « άπιαστο » όνειρο. Παρ? όλα αυτά, όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες καταδεικνύουν όχι μόνο ότι η κριτική σκέψη μπορεί να διδαχθεί αλλά και ότι η διδασκαλία της θα πρέπει ηλικιακά να ξεκινάει όσο το δυνατόν νωρίτερα. Αξιοποιώντας ένα ευρύτατο φάσμα ορισμών και τεχνικών που έχουν προταθεί για τη διδασκαλία των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, αναπτύξαμε μία απλή και ευέλικτη στρατηγική 3 κύκλων, που διαθέτει το πλεονέκτημα να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές κατά την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία.

Η στρατηγική μας βασίζεται στην παραδοχή ότι τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές μπορούν να επωφεληθούν σημαντικά από μία δομημένη και διαδραστική προσέγγιση που θα αντικατοπτρίζει τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους.

 

Κριτική Σκέψη – Ορισμός στο πλαίσιο της Στρατηγικής 3 Κύκλων:

Κριτική Σκέψη είναι:

 

Η Στρατηγική 3 Κύκλων:

Η στρατηγική μας απαρτίζεται από 3 κύκλους οι οποίοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους:

Κύκλος 1: Μέσα και τεχνικές για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.

Κύκλος 2: Απαιτούμενα βήματα για την προσαρμογή της συμπεριφοράς του θεραπευτή / παιδαγωγού / δασκάλου, προκειμένου να ενθαρρύνεται η κριτική σκέψη των παιδιών.

Κύκλος 3: Δυνατότητες που προσφέρονται για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.

 

Κύκλος 1: Μέσα και τεχνικές για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης

1) Αξιοποιήστε τις « Ρουτίνες Σκέψης » (Thinking Routines)

Οι « Ρουτίνες Σκέψης » (Thinking Routines) είναι μία έννοια που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Οπτικής Σκέψεως (Visible Thinking Project) του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Το ευρύτερο πρόγραμμα στο οποίο εντάσσονται είναι γνωστό ως Project Zero. Οι « Ρουτίνες Σκέψης » είναι ακολουθίες βημάτων ή ερωτήσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευέλικτα ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την ενίσχυση διαφορετικών δεξιοτήτων σκέψης. Ιδίως σε ό,τι αφορά τα παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, οι « ρουτίνες σκέψης » μπορούν όχι μόνο να ενισχύσουν τις δεξιότητες σκέψης τους αλλά και να εκπληρώσουν την έντονη ανάγκη τους για την ύπαρξη δομής και ρουτίνας στην καθημερινότητά τους. Ακολουθεί ένα παράδειγμα μίας « ρουτίνας σκέψης » στην πιο απλή της μορφή:

Ονομασία « Ρουτίνας Σκέψης »: « Βλέπω – Πιστεύω – Αναρωτιέμαι » (See-Think-Wonder)

Επιδιωκόμενες δεξιότητες: Διατύπωση αιτιολογημένων ερμηνειών και δημιουργική σκέψη.

Πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή τη « ρουτίνα »: Ζητήστε από το παιδί να παρατηρήσει ένα αντικείμενο που του κινεί το ενδιαφέρον. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα έργο τέχνης ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο ενδέχεται να συναντήσετε κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητας εκτός σπιτιού. Στη συνέχεια, θέστε στο παιδί τα ακόλουθα 3 ερωτήματα:

Τι βλέπεις; => « Βλέπω »…

Τι πιστεύεις γι’ αυτό; => « Πιστεύω ότι » …

Τι σε κάνει (αυτό το αντικείμενο) να αναρωτιέσαι; => « Αναρωτιέμαι αν / ποιος / τι / πού » …

Φροντίστε να ζητάτε πάντα από το παιδί να αιτιολογεί την κάθε άποψη που εκφράζει. Χρησιμοποιώντας αυτή τη « ρουτίνα σκέψης » σε παρόμοιες περιστάσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα διευκολύνετε το παιδί σας να αρχίσει να σκέφτεται αυτόνομα και δημιουργικά.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με άλλες χρήσιμες « ρουτίνες σκέψης » όπως είναι το « Παιχνίδι των Εξηγήσεων » (Explanation Game), το « Διαμάντι των Εναλλακτικών Επιλογών » (Options Diamond) κ.ά., προτείνουμε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Προγράμματος Οπτικής Σκέψεως του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ: http://www.visiblethinkingpz.org

 

2) Θέστε ερωτήματα ανοικτού τύπου.

Θέστε στο παιδί σας ερωτήματα που απαιτούν δεξιότητες σκέψης ανωτέρου επιπέδου.  Ιδανικά θα πρέπει να επιλέγετε ερωτήσεις οι οποίες παρακινούν το παιδί να συνθέτει την απάντησή του από συγκεκριμένα και διαφοροποιημένα στοιχεία σε μία ιστορία, να βασίζεται σε γνώσεις από προσωπικές εμπειρίες καθώς και στη δημιουργικότητά του ή να διερευνά πολλαπλές εναλλακτικές επιλογές κατά τη λήψη μίας απόφασης. Παραδείγματα ερωτήσεων:*

Τι σε κάνει να το λες αυτό;

Τι θα άλλαζε εάν …;

Υπάρχουν άλλες επιλογές (πριν πάρουμε μία τελική απόφαση);

* Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ερωτήσεις ανοικτού τύπου, ένα από τα επόμενα άρθρα μας θα αφορά συγκεκριμένα το θέμα της Διατύπωσης Αποτελεσματικών Ερωτήσεων σε Παιδιά με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές.

3) Εφοδιάστε το παιδί σας με μία απλή στρατηγική επίλυσης προβλημάτων.

Η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων (problem-solving) αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της κριτικής σκέψης. Διδάσκοντας στα παιδιά σας μία απλή αλληλουχία βημάτων που θα πρέπει να ακολουθούν κατά την επίλυση ενός προβλήματος, είναι βέβαιο ότι ενισχύετε την ικανότητά τους να σκέφτονται αυτόνομα. Σε μία μελέτη με τίτλο « Ενίσχυση των Δεξιοτήτων Επίλυσης Προβλημάτων σε Μαθητές με Αναπτυξιακές Διαταραχές »,  που δημοσιεύτηκε από το επιστημονικό περιοδικό Remedial and Special Education, η ερευνητική ομάδα αξιοποιεί μία απλή στρατηγική επίλυσης προβλημάτων 3 σταδίων:

Στάδιο 1: « Προσδιορισμός Στόχου » => Ενθαρρύνετε το παιδί σας να θέσει το ακόλουθο ερώτημα και να απαντήσει σε αυτό: « Ποιο είναι το πρόβλημα που έχω να αντιμετωπίσω; ». Εν συνεχεία ενθαρρύνετε το παιδί να θέσει έναν στόχο για την επίλυση του προβλήματος.

Στάδιο 2: « Ανάληψη Δράσης » => Ενθαρρύνετε το παιδί σας να θέσει το ακόλουθο ερώτημα και να απαντήσει σε αυτό: « Τι μπορώ να κάνω για να επιλύσω το πρόβλημα; ». Εν συνεχεία ενθαρρύνετε το παιδί να αναπτύξει ένα απλό σχέδιο δράσης.

Στάδιο 3: « Προσαρμογή σχεδίου. » => Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αξιολογήσει τα αποτελέσματα του αρχικού σχεδίου δράσης θέτοντας και απαντώντας μόνο του στο ερώτημα: « Το σχέδιο δράσης που επέλεξα έλυσε το πρόβλημα; ». Εν συνεχεία ενθαρρύνετε το παιδί να προσαρμόσει το αρχικό του σχέδιο δράσης, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο.

 

4) Χρησιμοποιήστε εξειδικευμένο υλικό: παρά το γεγονός ότι έχετε τη διάθεση να αναπτύσσετε δικές σας ασκήσεις και δραστηριότητες, το φορτωμένο με υποχρεώσεις πρόγραμμά σας συχνά δεν το επιτρέπει!  Εξοικονομήστε λοιπόν χρόνο εμπλουτίζοντας τη βιβλιοθήκη σας με εξειδικευμένο υλικό, ώστε να προσφέρετε καθημερινά στο παιδί σας επαρκείς ευκαιρίες εξάσκησης της κριτικής του σκέψης.

 

Κύκλος 2: Απαιτούμενα βήματα για την προσαρμογή της συμπεριφοράς του θεραπευτή / παιδαγωγού / γονέα.

Η γνώση των βέλτιστων μέσων για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης είναι απαραίτητη. Ωστόσο, κανένα μέσο δεν θα είναι αποτελεσματικό εάν εσείς οι ίδιοι δεν υιοθετήσετε μία συμπεριφορά απέναντι στο παιδί σας, η οποία θα είναι πραγματικά ευνοϊκή για την καλλιέργεια της κριτικής του σκέψης:

1) Δείξτε υπομονή: όταν συζητάτε οποιοδήποτε πρόβλημα με το παιδί σας, μην το « τροφοδοτείτε » με έτοιμες απαντήσεις.  Δώστε στο παιδί σας χρόνο να σκεφτεί! Εξάλλου, για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν να σκέφτονται, πρέπει πρώτα να τα αφήσετε σκεφτούν!

2) Αντιμετωπίστε θετικά τις ερωτήσεις του παιδιού σας: Ενθαρρύνετε το παιδί σας να θέτει ερωτήματα και προσπαθήστε πάντα να αιτιολογείτε τις απαντήσεις που του δίνετε.

3) Δώστε εσείς οι ίδιοι το καλό παράδειγμα ενός ανθρώπου που σκέφτεται πολύπλευρα: Φροντίστε να αιτιολογείτε οτιδήποτε περιγράφετε ή εξηγείτε στο παιδί σας και προσφέρετέ του την ευκαιρία να ακούσει και να δει με ποιον τρόπο εσείς οι ίδιοι επιλύετε κάποια προβλήματα της καθημερινότητας (εξετάζοντας π.χ. τα υπέρ και τα κατά διαφόρων εναλλακτικών λύσεων).

4) Επιτρέψτε στο παιδί σας να κάνει λάθη. Τα λάθη συνιστούν πολύτιμη ευκαιρία μάθησης και διερεύνησης διαφορετικών επιλογών για την επίλυση ενός προβλήματος.

Κύκλος 3: Δυνατότητες που προσφέρονται για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης

Σχεδόν οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή του παιδιού σας αποτελεί μία δυνατότητα εξάσκησης της κριτικής του σκέψης, αρκεί να θυμάστε ότι η διδασκαλία της κριτικής σκέψης θα πρέπει πάντα να είναι ευχάριστη για το παιδί και ποτέ να μην του επιβάλλεται. Έχουμε επιλέξει 4 χρήσιμες περιστάσεις που μπορούν να διευκολύνουν την εξάσκηση των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης:

1) Δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου: αξιοποιήστε τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας, χρησιμοποιώντας « ρουτίνες σκέψης » και προσεχτικά επιλεγμένες ερωτήσεις όταν μιλάτε με το παιδί σας για μία δραστηριότητα που αγαπάει.

2) Ανάγνωση παιδικής λογοτεχνίας: διαβάστε λογοτεχνικά βιβλία με το παιδί σας και χρησιμοποιήστε ερωτήσεις ανοικτού τύπου ώστε να ενθαρρύνετε τη βαθύτερη κατανόηση των ιστοριών που μελετάτε, ενώ παράλληλα θα στοχεύετε με συγκεκριμένες ερωτήσεις σε ποικίλες δεξιότητες κριτικής σκέψης.

3) Ώρα της Μελέτης για το Σχολείο: αποφύγετε να δίνετε στο παιδί έτοιμες απαντήσεις. Κατ? αυτόν τον τρόπο η βοήθεια που του προσφέρετε θα είναι πολύ πιο ωφέλιμη μακροπρόθεσμα από την επίτευξη ενός καλού βαθμού σε μία σχολική εργασία.

4) Κατά τη διάρκεια μίας συζήτησης για ένα πρόβλημα: η συζήτηση μπορεί να αφορά οποιοδήποτε πρόβλημα, είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. Καθοδηγήστε το παιδί ώστε να μάθει να χρησιμοποιεί αυτόνομα τη στρατηγική επίλυσης προβλημάτων 3 βημάτων που παρουσιάζεται παραπάνω.

Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης απαιτεί υπομονή και επιμονή, αλλά είναι αναμφίβολα μία από τις πολυτιμότερες δεξιότητες που μπορεί να αναπτύξει το παιδί σας.

Σοφία Νάτσα
Συγγραφέας Upbility.gr

 

Σχεδόν κανείς πλέον δεν αμφιβάλλει για το πόσο πολύτιμες είναι οι δεξιότητες κριτικής σκέψης σε κάθε ηλικία. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι θεραπευτές, οι παιδαγωγοί και οι γονείς που νιώθουν ότι ο ορισμός και η διδασκαλία της κριτικής σκέψης σε μικρά παιδιά, ιδίως σε παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (ΔΑΔ), παραμένει ένα « άπιαστο » όνειρο. Παρ? όλα αυτά, όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες καταδεικνύουν όχι μόνο ότι η κριτική σκέψη μπορεί να διδαχθεί αλλά και ότι η διδασκαλία της θα πρέπει ηλικιακά να ξεκινάει όσο το δυνατόν νωρίτερα. Αξιοποιώντας ένα ευρύτατο φάσμα ορισμών και τεχνικών που έχουν προταθεί για τη διδασκαλία των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, αναπτύξαμε μία απλή και ευέλικτη στρατηγική 3 κύκλων, που διαθέτει το πλεονέκτημα να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές κατά την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία.

Η στρατηγική μας βασίζεται στην παραδοχή ότι τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές μπορούν να επωφεληθούν σημαντικά από μία δομημένη και διαδραστική προσέγγιση που θα αντικατοπτρίζει τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους.

 

Κριτική Σκέψη – Ορισμός στο πλαίσιο της Στρατηγικής 3 Κύκλων:

Κριτική Σκέψη είναι:

 

Η Στρατηγική 3 Κύκλων:

Η στρατηγική μας απαρτίζεται από 3 κύκλους οι οποίοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους:

Κύκλος 1: Μέσα και τεχνικές για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.

Κύκλος 2: Απαιτούμενα βήματα για την προσαρμογή της συμπεριφοράς του θεραπευτή / παιδαγωγού / δασκάλου, προκειμένου να ενθαρρύνεται η κριτική σκέψη των παιδιών.

Κύκλος 3: Δυνατότητες που προσφέρονται για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.

 

Κύκλος 1: Μέσα και τεχνικές για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης

1) Αξιοποιήστε τις « Ρουτίνες Σκέψης » (Thinking Routines)

Οι « Ρουτίνες Σκέψης » (Thinking Routines) είναι μία έννοια που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Οπτικής Σκέψεως (Visible Thinking Project) του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Το ευρύτερο πρόγραμμα στο οποίο εντάσσονται είναι γνωστό ως Project Zero. Οι « Ρουτίνες Σκέψης » είναι ακολουθίες βημάτων ή ερωτήσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευέλικτα ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την ενίσχυση διαφορετικών δεξιοτήτων σκέψης. Ιδίως σε ό,τι αφορά τα παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, οι « ρουτίνες σκέψης » μπορούν όχι μόνο να ενισχύσουν τις δεξιότητες σκέψης τους αλλά και να εκπληρώσουν την έντονη ανάγκη τους για την ύπαρξη δομής και ρουτίνας στην καθημερινότητά τους. Ακολουθεί ένα παράδειγμα μίας « ρουτίνας σκέψης » στην πιο απλή της μορφή:

Ονομασία « Ρουτίνας Σκέψης »: « Βλέπω – Πιστεύω – Αναρωτιέμαι » (See-Think-Wonder)

Επιδιωκόμενες δεξιότητες: Διατύπωση αιτιολογημένων ερμηνειών και δημιουργική σκέψη.

Πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή τη « ρουτίνα »: Ζητήστε από το παιδί να παρατηρήσει ένα αντικείμενο που του κινεί το ενδιαφέρον. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα έργο τέχνης ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο ενδέχεται να συναντήσετε κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητας εκτός σπιτιού. Στη συνέχεια, θέστε στο παιδί τα ακόλουθα 3 ερωτήματα:

Τι βλέπεις; => « Βλέπω »…

Τι πιστεύεις γι’ αυτό; => « Πιστεύω ότι » …

Τι σε κάνει (αυτό το αντικείμενο) να αναρωτιέσαι; => « Αναρωτιέμαι αν / ποιος / τι / πού » …

Φροντίστε να ζητάτε πάντα από το παιδί να αιτιολογεί την κάθε άποψη που εκφράζει. Χρησιμοποιώντας αυτή τη « ρουτίνα σκέψης » σε παρόμοιες περιστάσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα διευκολύνετε το παιδί σας να αρχίσει να σκέφτεται αυτόνομα και δημιουργικά.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με άλλες χρήσιμες « ρουτίνες σκέψης » όπως είναι το « Παιχνίδι των Εξηγήσεων » (Explanation Game), το « Διαμάντι των Εναλλακτικών Επιλογών » (Options Diamond) κ.ά., προτείνουμε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Προγράμματος Οπτικής Σκέψεως του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ: http://www.visiblethinkingpz.org

 

2) Θέστε ερωτήματα ανοικτού τύπου.

Θέστε στο παιδί σας ερωτήματα που απαιτούν δεξιότητες σκέψης ανωτέρου επιπέδου.  Ιδανικά θα πρέπει να επιλέγετε ερωτήσεις οι οποίες παρακινούν το παιδί να συνθέτει την απάντησή του από συγκεκριμένα και διαφοροποιημένα στοιχεία σε μία ιστορία, να βασίζεται σε γνώσεις από προσωπικές εμπειρίες καθώς και στη δημιουργικότητά του ή να διερευνά πολλαπλές εναλλακτικές επιλογές κατά τη λήψη μίας απόφασης. Παραδείγματα ερωτήσεων:*

Τι σε κάνει να το λες αυτό;

Τι θα άλλαζε εάν …;

Υπάρχουν άλλες επιλογές (πριν πάρουμε μία τελική απόφαση);

* Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ερωτήσεις ανοικτού τύπου, ένα από τα επόμενα άρθρα μας θα αφορά συγκεκριμένα το θέμα της Διατύπωσης Αποτελεσματικών Ερωτήσεων σε Παιδιά με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές.

 

3) Εφοδιάστε το παιδί σας με μία απλή στρατηγική επίλυσης προβλημάτων.

Η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων (problem-solving) αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της κριτικής σκέψης. Διδάσκοντας στα παιδιά σας μία απλή αλληλουχία βημάτων που θα πρέπει να ακολουθούν κατά την επίλυση ενός προβλήματος, είναι βέβαιο ότι ενισχύετε την ικανότητά τους να σκέφτονται αυτόνομα. Σε μία μελέτη με τίτλο « Ενίσχυση των Δεξιοτήτων Επίλυσης Προβλημάτων σε Μαθητές με Αναπτυξιακές Διαταραχές »,  που δημοσιεύτηκε από το επιστημονικό περιοδικό Remedial and Special Education, η ερευνητική ομάδα αξιοποιεί μία απλή στρατηγική επίλυσης προβλημάτων 3 σταδίων:

Στάδιο 1: « Προσδιορισμός Στόχου » => Ενθαρρύνετε το παιδί σας να θέσει το ακόλουθο ερώτημα και να απαντήσει σε αυτό: « Ποιο είναι το πρόβλημα που έχω να αντιμετωπίσω; ». Εν συνεχεία ενθαρρύνετε το παιδί να θέσει έναν στόχο για την επίλυση του προβλήματος.

Στάδιο 2: « Ανάληψη Δράσης » => Ενθαρρύνετε το παιδί σας να θέσει το ακόλουθο ερώτημα και να απαντήσει σε αυτό: « Τι μπορώ να κάνω για να επιλύσω το πρόβλημα; ». Εν συνεχεία ενθαρρύνετε το παιδί να αναπτύξει ένα απλό σχέδιο δράσης.

Στάδιο 3: « Προσαρμογή σχεδίου. » => Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αξιολογήσει τα αποτελέσματα του αρχικού σχεδίου δράσης θέτοντας και απαντώντας μόνο του στο ερώτημα: « Το σχέδιο δράσης που επέλεξα έλυσε το πρόβλημα; ». Εν συνεχεία ενθαρρύνετε το παιδί να προσαρμόσει το αρχικό του σχέδιο δράσης, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο.

 

4) Χρησιμοποιήστε εξειδικευμένο υλικό: παρά το γεγονός ότι έχετε τη διάθεση να αναπτύσσετε δικές σας ασκήσεις και δραστηριότητες, το φορτωμένο με υποχρεώσεις πρόγραμμά σας συχνά δεν το επιτρέπει!  Εξοικονομήστε λοιπόν χρόνο εμπλουτίζοντας τη βιβλιοθήκη σας με εξειδικευμένο υλικό, ώστε να προσφέρετε καθημερινά στο παιδί σας επαρκείς ευκαιρίες εξάσκησης της κριτικής του σκέψης.

 

Κύκλος 2: Απαιτούμενα βήματα για την προσαρμογή της συμπεριφοράς του θεραπευτή / παιδαγωγού / γονέα.

Η γνώση των βέλτιστων μέσων για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης είναι απαραίτητη. Ωστόσο, κανένα μέσο δεν θα είναι αποτελεσματικό εάν εσείς οι ίδιοι δεν υιοθετήσετε μία συμπεριφορά απέναντι στο παιδί σας, η οποία θα είναι πραγματικά ευνοϊκή για την καλλιέργεια της κριτικής του σκέψης:

1) Δείξτε υπομονή: όταν συζητάτε οποιοδήποτε πρόβλημα με το παιδί σας, μην το « τροφοδοτείτε » με έτοιμες απαντήσεις.  Δώστε στο παιδί σας χρόνο να σκεφτεί! Εξάλλου, για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν να σκέφτονται, πρέπει πρώτα να τα αφήσετε σκεφτούν!

2) Αντιμετωπίστε θετικά τις ερωτήσεις του παιδιού σας: Ενθαρρύνετε το παιδί σας να θέτει ερωτήματα και προσπαθήστε πάντα να αιτιολογείτε τις απαντήσεις που του δίνετε.

3) Δώστε εσείς οι ίδιοι το καλό παράδειγμα ενός ανθρώπου που σκέφτεται πολύπλευρα: Φροντίστε να αιτιολογείτε οτιδήποτε περιγράφετε ή εξηγείτε στο παιδί σας και προσφέρετέ του την ευκαιρία να ακούσει και να δει με ποιον τρόπο εσείς οι ίδιοι επιλύετε κάποια προβλήματα της καθημερινότητας (εξετάζοντας π.χ. τα υπέρ και τα κατά διαφόρων εναλλακτικών λύσεων).

4) Επιτρέψτε στο παιδί σας να κάνει λάθη. Τα λάθη συνιστούν πολύτιμη ευκαιρία μάθησης και διερεύνησης διαφορετικών επιλογών για την επίλυση ενός προβλήματος.

 

Κύκλος 3: Δυνατότητες που προσφέρονται για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης

Σχεδόν οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή του παιδιού σας αποτελεί μία δυνατότητα εξάσκησης της κριτικής του σκέψης, αρκεί να θυμάστε ότι η διδασκαλία της κριτικής σκέψης θα πρέπει πάντα να είναι ευχάριστη για το παιδί και ποτέ να μην του επιβάλλεται. Έχουμε επιλέξει 4 χρήσιμες περιστάσεις που μπορούν να διευκολύνουν την εξάσκηση των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης:

1) Δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου: αξιοποιήστε τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας, χρησιμοποιώντας « ρουτίνες σκέψης » και προσεχτικά επιλεγμένες ερωτήσεις όταν μιλάτε με το παιδί σας για μία δραστηριότητα που αγαπάει.

2) Ανάγνωση παιδικής λογοτεχνίας: διαβάστε λογοτεχνικά βιβλία με το παιδί σας και χρησιμοποιήστε ερωτήσεις ανοικτού τύπου ώστε να ενθαρρύνετε τη βαθύτερη κατανόηση των ιστοριών που μελετάτε, ενώ παράλληλα θα στοχεύετε με συγκεκριμένες ερωτήσεις σε ποικίλες δεξιότητες κριτικής σκέψης.

3) Ώρα της Μελέτης για το Σχολείο: αποφύγετε να δίνετε στο παιδί έτοιμες απαντήσεις. Κατ? αυτόν τον τρόπο η βοήθεια που του προσφέρετε θα είναι πολύ πιο ωφέλιμη μακροπρόθεσμα από την επίτευξη ενός καλού βαθμού σε μία σχολική εργασία.

4) Κατά τη διάρκεια μίας συζήτησης για ένα πρόβλημα: η συζήτηση μπορεί να αφορά οποιοδήποτε πρόβλημα, είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. Καθοδηγήστε το παιδί ώστε να μάθει να χρησιμοποιεί αυτόνομα τη στρατηγική επίλυσης προβλημάτων 3 βημάτων που παρουσιάζεται παραπάνω.

Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης απαιτεί υπομονή και επιμονή, αλλά είναι αναμφίβολα μία από τις πολυτιμότερες δεξιότητες που μπορεί να αναπτύξει το παιδί σας.

Σοφία Νάτσα
Συγγραφέας Upbility.gr

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

http://www.facultyfocus.com/articles/teaching-professor-blog/teaching-critical-thinking-are-we-clear/

«Αισιοδοξία και παιδιά»

Μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά μας αισιόδοξα;
Πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται θετικά;
Ελληνική Εταιρεία Θετικής Ψυχολογίας
Γιωτσίδη Βασιλική
Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας
Κατά τη γενική ρήση, τα παιδιά αποτελούν την «ελπίδα του μέλλοντος». Ενσαρκώνουν την έννοια της προοπτικής, κατά βάση μιας καλύτερης προοπτικής, καθώς προβάλλουμε σε αυτά την ανάγκη μας για ένα καλύτερο μέλλον, για έναν καλύτερο κόσμο. Ως φορείς ελπίδας και αισιοδοξίας, τα παιδιά καλούνται να κάνουν πραγματικότητα εκείνη την κατευναστική επιταγή του παραμυθιού «έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα», όπου στη θέση του «εμείς» βρίσκονται όλοι όσοι βλέπουμε στα παιδιά τη συνέχιση της ύπαρξης μας.
Ως αποτέλεσμα της προβολής των δικών μας αναγκών για νόημα ζωής, τα παιδιά καθίστανται θέσει αισιόδοξα. Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά φαίνεται πως είναι και φύσει αισιόδοξα. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, τα περισσότερα παιδιά έχουν υψηλά επίπεδα ελπίδας και θετικής αντίληψης των πραγμάτων, ενώ φαντάζονται με θετικό τρόπο το μέλλον τους. Έχει βρεθεί, επίσης, ότι οι έφηβοι χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερο βαθμό αισιοδοξίας, ομαδικού πνεύματος και ζέσης για ζωή, σε σύγκριση με τους ενήλικες. Ίσως, λοιπόν, το ερώτημα δεν θα έπρεπε να τίθεται μόνο αναφορικά με το πώς να κάνουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται θετικά, αλλά επίσης πώς μπορούμε να διατηρήσουμε και πιθανόν να ενισχύσουμε τη φύσει και θέσει αισιόδοξη τάση των παιδιών μας. Όπως αναφέρεται σχετικά από πρεσβευτές της θετικής ψυχολογίας, θα πρέπει να εστιάσουμε στην προαγωγή της υγείας των παιδιών ενόσω ακόμη παραμένουν παιδιά, παρά να σκεφτόμαστε για αυτά επειδή πρόκειται να γίνουν οι αυριανοί ενήλικες.

Τι σημαίνει, όμως, να είναι ένα παιδί αισιόδοξο; Ποια είναι τα οφέλη που προκύπτουν όταν ένα παιδί αντιλαμβάνεται τα πράγματα με θετικό τρόπο;
Η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία αφορούν τον τρόπο που ερμηνεύουμε τα γεγονότα, καθώς και τις προσδοκίες μας για το μέλλον. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι διακατέχονται από ελπίδα και εμπιστοσύνη και προσβλέπουν, γενικά, σε θετική έκβαση των όποιων προσπαθειών, ακόμη κι εκεί που εμφανίζονται δυσκολίες. Αντίθετα, οι απαισιόδοξοι άνθρωποι προσδοκούν, εξ αρχής, αρνητικά αποτελέσματα. Το αισιόδοξο άτομο ερμηνεύει τις αποτυχίες του ως προσωρινές και εφήμερες, ως μεμονωμένα περιστατικά τα οποία οφείλονται κατά βάση σε εξωγενείς παράγοντες, παρά σε προσωπική υπαιτιότητα. Αντιθέτως, το απαισιόδοξο άτομο πιστεύει ότι τα αρνητικά γεγονότα τα προκαλεί το ίδιο και ότι αυτά έχουν έναν σταθερό και μόνιμο χαρακτήρα ?το γνωστό «συννεφάκι» που ακολουθεί μερικούς, όπου κι αν κρύβονται και ό,τι κι αν κάνουν.

Στα παιδιά η αισιόδοξη στάση και η θετική ερμηνεία των γεγονότων έχουν πολλαπλά οφέλη.
Σύμφωνα με ευρήματα ερευνών, τα αισιόδοξα παιδιά:

  • Είναι καλύτεροι μαθητές σε σύγκριση με τα απαισιόδοξα παιδιά
  • Τείνουν να αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις με μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα.
  • Προσανατολίζονται στην επίτευξη των στόχων περισσότερο, δοκιμάζουν διάφορες εναλλακτικές λύσεις και αποδέχονται καλύτερα την πραγματικότητα όταν αυτή τους υπερβαίνει.
  • Είναι λιγότερο θυμωμένα και θλιμμένα, και αντίθετα περισσότερο δραστήρια, κοινωνικά και ικανοποιημένα από τη ζωή τους.
  • Οι αισιόδοξοι έφηβοι δηλώνουν μικρότερη συμμετοχή σε επικίνδυνες συμπεριφορές (π.χ. χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών), συγκριτικά με τους απαισιόδοξους συνομήλικους τους.
  • Εν τέλει, τα αισιόδοξα παιδιά έχουν καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία και ζουν περισσότερο από ό,τι τα απαισιόδοξα παιδιά.
  • Τα καλά νέα είναι ότι η αισιοδοξία μαθαίνεται. Με άλλα λόγια, ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας είναι μια μαθημένη, εν πολλοίς, λειτουργία. Στη θετική ψυχολογία η διαδικασία αυτή ονομάζεται «μαθημένη αισιοδοξία» (learned optimism).

Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε για να συμβάλλουμε στη φυσική τάση των παιδιών προς την κατεύθυνση της αισιοδοξίας; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται στο παρόν η «ελπίδα του μέλλοντος»;      
Ερευνητές της θετικής ψυχολογίας επισημαίνουν ότι εκτός της πιθανής επίδρασης γενετικών παραγόντων, καταλυτικό ρόλο παίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει το παιδί.

I.    Αισιόδοξα πρότυπα ταύτισης
Ο τρόπος ερμηνείας των γεγονότων που χρησιμοποιούν κυρίως οι ίδιοι οι γονείς, αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον οικείων προσώπων του παιδιού, διαμορφώνει το πρότυπο με το οποίο ταυτίζεται το παιδί στη δική του πορεία. Με άλλα λόγια, ο τρόπος κατανόησης και αντίληψης της πραγματικότητας από τους γονείς και τα προσφιλή πρόσωπα συνιστά τη βάση της αισιοδοξίας, ή αντίθετα της απαισιοδοξίας, των παιδιών. Εάν, δηλαδή, ένας γονιός έχει την τάση να σκέφτεται απαισιόδοξα, το πιο πιθανό είναι ότι και το παιδί του θα σκέφτεται απαισιόδοξα. Κληρονομούμε στα παιδιά μας, ούτως ειπείν, όχι μόνο τα γονίδια μας, αλλά και την αισιοδοξία ή την απαισιοδοξία μας. Κι αυτό συμβαίνει με ρητό, αλλά και με άρρητο τρόπο. Δεν έχει σημασία μόνο τι λέμε και τι προβάλλουμε, αλλά και τι πραγματικά αισθανόμαστε και πιθανά ασυνείδητα μεταφέρουμε ως στάση ζωής.
II.    Καλοήθης και μετριοπαθής κριτική
Ο τρόπος άσκησης κριτικής στα παιδιά μας είναι ένας δεύτερος παράγοντας που θα πρέπει να έχουμε υπόψη, όχι μόνο ως γονείς, αλλά και ως εκπαιδευτικοί, προπονητές, και γενικότερα ως ενήλικες. Εάν έχουμε την τάση να αποδίδουμε τις ατυχείς στιγμές ή τις αποτυχίες ενός παιδιού σε προσωπικά, σταθερά στοιχεία του χαρακτήρα του, τότε εκείνο πρόκειται να εσωτερικεύσει έναν πεσιμιστικό τρόπο αντίληψης του εαυτού και των πράξεων του. Εάν, για παράδειγμα, η κριτική μας προς το παιδί γίνεται στη βάση «σε μαλώνω γιατί είσαι έτσι» (π.χ. «κακό παιδί, χαζό, ανίκανο, πεισματάρικο?») αντί «γιατί έκανες αυτό», μαθαίνουμε στο παιδί να ερμηνεύει κάθε δυσκολία ως προσωπικό μειονέκτημα, καθώς επίσης να προσδοκά εκ των προτέρων (ή ακόμη, και να προκαλεί ασυνείδητα) αρνητικά αποτελέσματα. Η προσωπικότητα, ο χαρακτήρας και οι δυνατότητες ενός παιδιού θα πρέπει να αποτελούν σταθερές και αταλάντευτες αξίες, εάν θέλουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται αισιόδοξα για τον εαυτό τους. Θα πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη, γενικότερα, στα παιδιά μας και να προσπαθούμε να κατανοούμε τις όποιες συμπεριφορές τους με καλοπροαίρετο τρόπο, αντί να τις κρίνουμε αβίαστα.
III.    Προστασία από έντονες ψυχοπιεστικές καταστάσεις
Όπως υπάρχει η έννοια της «μαθημένης αισιοδοξίας», αντίστοιχα υπάρχει και η έννοια της «μαθημένης αδυναμίας» (learned helplessness). Γεγονότα και εμπειρίες (π.χ. θάνατος, διαζύγιο, σοβαρή ασθένεια, κακοποίηση) στα οποία το παιδί δεν μπορεί να έχει κανέναν έλεγχο και τα οποία το αποδυναμώνουν συναισθηματικά και ψυχικά, προκαλούν αίσθημα αδυναμίας, απόγνωσης και ματαιότητας. Η αισιοδοξία προϋποθέτει εμπειρίες ζωής που θα θρέψουν και θα τροφοδοτήσουν την αίσθηση προσωπικής ικανότητας για αίσια και θετική εξέλιξη των προσπαθειών ενός παιδιού. Με άλλα λόγια, το μικρό παιδί θα πρέπει να έχει την αίσθηση ότι ασκεί το ίδιο κάποια επίδραση στο περιβάλλον του. Όταν οι εμπειρίες ζωής είναι τέτοιες που το παιδί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αποτρέψει ή για να αντιστρέψει μια δεδομένη κατάσταση, τότε το αποτέλεσμα είναι η απαισιοδοξία για το μέλλον. Και βέβαια μια τέτοια διάσταση δεν αφορά μόνο το ρόλο των γονέων, αλλά ευρύτερα το ρόλο της κοινωνίας και τη δυνατότητα που δίνει στους πολίτες για αίσθηση ελέγχου και επιλογής.
IV.    Έμφαση στα «δυνατά στοιχεία» της οικογένειας
Μια επιπλέον συμπεριφορά που προάγει την αισιοδοξία των παιδιών είναι η επικέντρωση στα δυνατά στοιχεία της οικογένειας. Κάθε οικογένεια αντιμετωπίζει, κατά καιρούς, προβλήματα, συγκρούσεις, εντάσεις και παρεξηγήσεις. Κάθε οικογένεια καλείται να ξεπεράσει προσωπικές, διαπροσωπικές, ακόμα και διαγενεακές δυσκολίες (π.χ. με τους παππούδες και τις γιαγιάδες). Παράλληλα, όμως, κάθε οικογένεια διέπεται από θετικά και δυνατά στοιχεία που τη βοηθούν να ανταπεξέρχεται στις αντιξοότητες και να βρίσκει (καινούργιες) ισορροπίες. Ερευνητικά αποτελέσματα έχουν δείξει ότι η έμφαση σε αυτά τα δυνατά χαρακτηριστικά του συστήματος μιας οικογένειας (π.χ. χιούμορ, κοινωνικές σχέσεις, διάθεση για ενεργητική ακρόαση) ενισχύουν την αισιοδοξία των παιδιών. Αντιθέτως, παιδιά των οποίων οι γονείς εξέφραζαν δυσαρέσκεια με τον τρόπο που λειτουργούσε η οικογένεια τους, δήλωναν μικρότερα επίπεδα αισιοδοξίας και ελπίδας.
V.    Ενίσχυση μιας εσωτερικής βάσης ασφάλειας
Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την πιο σημαντική, ενδεχομένως, διάσταση που μπορούν να εγγυηθούν οι γονείς, προκειμένου να κάνουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται θετικά. Τη διάσταση της «βιωμένης ασφάλειας», ή αλλιώς, των ασφαλών, θετικών σχέσεων προσκόλλησης ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς του, ιδιαίτερα τη μητέρα του στη φάση της βρεφικής ηλικίας. Η έννοια της «βιωμένης ασφάλειας» δηλώνει το αίσθημα που δομείται εσωτερικά στο παιδί ότι μπορεί να εμπιστευθεί τα πρόσωπα φροντίδας για την προστασία του τόσο από εξωτερικές πηγές κινδύνου όσο και από εσωτερικές «απειλές» (π.χ. πείνα, πόνος, άγχος). Η διαθεσιμότητα, η εγγύτητα, η σταθερότητα και η αξιοπιστία των προσώπων φροντίδας, είναι απαραίτητα στοιχεία, προκειμένου να διαμορφωθεί προοδευτικά για το παιδί μια «βάση ασφάλειας» (secure base). Η λειτουργία της βάσης ασφάλειας, βασική προϋπόθεση για την εξερεύνηση του καινούργιου με τρόπο θετικό, ενθουσιώδη και αισιόδοξο, διαμορφώνεται μεν στους πρώτους μήνες ζωής του ατόμου, εφαρμόζεται όμως σε όλη τη ζωή του. Τα αισιόδοξα παιδιά είναι και ασφαλή παιδιά, καθώς έχουν εμπεδώσει ένα αίσθημα βασικής εμπιστοσύνης για τον εαυτό τους και για τον κόσμο γύρω τους.

Η «ελπίδα του μέλλοντος», τα παιδιά μας, τα αισιόδοξα παιδιά μας, μπορούν να ζήσουν πράγματι καλύτερα, όπως εξάλλου επιτάσσει το τέλος των παραμυθιών, αρκεί αυτό που θα τους παραδώσουμε να επιτρέπει μια τέτοια αισιόδοξη προοπτική. Πλέον, όχι γενικά με το παράδειγμά μας, αλλά με το θετικό μας παράδειγμα.

ΠΗΓΗ:
www.positiveemotions.gr

 

36 Ιδέες για να βοηθήσετε το παιδί να μελετά σωστά στο σχολείο και στο σπίτι

  1. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να αναζητά όρους και πληροφορίες σε λεξικά και εγκυκλοπαίδειες.
  2. Δείξτε του πώς να ετοιμάζει την τσάντα του με βάση το σχολικό πρόγραμμα της ημέρας
  3. Απομακρύνετε ό,τι περιττό από το γραφείο του.
  4. Προμηθεύστε το με έναν πίνακα ανακοινώσεων για να αναρτά το πρόγραμμα της εβδομάδας και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις του.
  5. Εξασφαλίστε ένα συγκεκριμένο μέρος για διάβασμα.
  6. Καθορίστε ένα ημερήσιο πλάνο μελέτης και ελεύθερου χρόνου.
  7. Δείξτε του πώς να κρατάει σημειώσεις στο σχολείο.
  8. Όταν αναφέρεστε σε γράμματα, να χρησιμοποιείτε πάντα τους ήχους και όχι τα ονόματα των γραμμάτων: /λ/ και όχι λάμδα, /α/ και όχι άλφα
  9. Φροντίστε να φέρετε το παιδί σε επαφή με κείμενα προς ανάγνωση (οποιασδήποτε μορφής) της δικής του επιλογής και ενδιαφέροντος.
  10. Προτρέψτε το παιδί να κάνει καταιγισμό ιδεών πριν αρχίσει να γράφει μια έκθεση
  11. Προτρέψτε το παιδί να δημιουργεί ένα πλάνο της έκθεσης
  12. Προτρέψτε το παιδί να διαβάζει φωναχτά/ να ηχογραφεί το κείμενο που έγραψε ώστε, ακούγοντάς το στη συνέχεια, να εντοπίσει πιθανά λάθη
  13. Δημιουργήστε ποιηματάκια για κάποιους κανόνες γραμματικής.
  14. Προτρέψτε το παιδί να εντοπίζει ομοιότητες και μοτίβα όταν μελετάει τις κλίσεις των ουσιαστικών και των ρημάτων και να τις σημειώνει με διαφορετικά χρώματα.
  15. Δημιουργήστε ακρώνυμα για φαινόμενα γραμματικής, για πληροφορίες στην ιστορία, στη γεωγραφία κ.τ.λ. Π.χ.: Όσλο ? Νορβηγία Στοκχόλμη ? Σουηδία Ελσίνκι ? Φινλανδία (Η σειρά των πρωτευουσών από την αριστερή προς τη δεξιά πλευρά του χάρτη)
  16. Ενθαρρύνετε το παιδί να εντοπίζει τις λέξεις-κλειδιά (κύρια σημεία) και να τις υπογραμμίζει.
  17. Ενθαρρύνετε το παιδί γράψει έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο που έχει μελετήσει.
  18. Bοηθήστε το παιδί να χρησιμοποιεί τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει καλύτερα και ενθαρρύνετέ το να αναπτύξει τις δικές του στρατηγικές.
  19. Ενημερώστε το δάσκαλο για τις δυσκολίες του παιδιού. Φροντίστε να έρθει σε επαφή με τον ειδικό παιδαγωγό, που παρακολουθεί το παιδί, για να συνεργαστούν με στόχο να πετύχουν την καλύτερη αντιμετώπιση του παιδιού στο σχολείο.
  20. Αν το παιδί έχει νέο δάσκαλο αυτή τη χρονιά μην επαναπαύεστε ότι ο προηγούμενος έχει ενημερώσει τον καινούριο. Κάντε το εσείς και συζητήστε μαζί του όλα τα ζητήματα που σας απασχολούν.
  21. Εάν το παιδί παρουσιάζει διάσπαση προσοχής τότε χρειάζεται συχνά διαλείμματα όταν διαβάζει, επειδή δεν μπορεί να συγκεντρωθεί για πολύ ώρα.
  22. Απομακρύνετε από το χώρο που διαβάζει όλα τα ερεθίσματα (οπτικά ή ακουστικά) που πιθανόν να τραβούν την προσοχή του. Επίσης απομακρύνετε το γραφείο του από παράθυρα.
  23. Εάν γράφει με το αριστερό χέρι ενημερώστε τη δασκάλα για να το βοηθήσει και αυτή στο σχολείο και αφήστε το ελεύθερο να γράψει όπως θέλει.
  24. Να συμβουλεύεσθε καθημερινά το πρόχειρο τετράδιο σημειώσεων του παιδιού σας σχετικά με τις υποχρεώσεις του για το σπίτι.
  25. Να επιβεβαιώνετε από το βράδυ ότι το παιδί σας έχει τον απαραίτητο εξοπλισμό για το σχολείο και να ετοιμάζετε τη σχολική τσάντα εγκαίρως.
  26. Εάν το παιδί σας εργάζεται σε πολύ αργούς ρυθμούς συζητήστε το θέμα με τη δασκάλα και σκεφθείτε διάφορους τρόπους για να συντομεύσετε τη μελέτη του στο σπίτι.
  27. Εάν δυσκολεύεται καθώς διαβάζει κάποιες λέξεις τονίστε τις με χρωματιστό μαρκαδόρο.
  28. Εάν χάνει το σημείο που βρίσκεται, δείξτε του πώς να χρησιμοποιεί ένα χάρακα ή ένα μικρό χαρτόνι για να κρύβει το υπόλοιπο κείμενο, πέρα από τη γραμμή που διαβάζει.
  29. Ακόμα και εάν συλλαβίζει αποφύγετε καυστικά ή αρνητικά σχόλια αναφορικά με την απόδοσή του.
  30. Δείξτε κατανόηση για την αρνητική στάση που μπορεί να έχει απέναντι στο διάβασμα και προσπαθήστε να αλλάξετε αυτά τα αισθήματα με ευχάριστο τρόπο. Για παράδειγμα, διαβάστε μαζί του κάποιο εικονογραφημένο βιβλίο ή περιοδικό και στη συνέχεια ζωγραφίστε κάτι ή να φτιάξτε ένα κολλάζ με αφορμή αυτά που διαβάσατε.
  31. Αν μελετάει κάποιο θεωρητικό μάθημα (π.χ.: Ιστορία) προτρέψτε το να διαβάσει πρώτα την περίληψη του κεφαλαίου ? αν υπάρχει ? ώστε να έχει μια συνοπτική εικόνα του περιεχομένου.
  32. Βοηθήστε το να μάθει ευκολότερα τα ιστορικά γεγονότα φτιάχνοντας σχεδιαγράμματα και δίνοντας ένα εύθυμο τόνο στις μνημονικές τεχνικές που χρησιμοποιείτε.
  33. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί κατανοεί τις γραπτές οδηγίες σε μια εργασία. Ζητήστε του να σας πει με δικά του λόγια το περιεχόμενο των οδηγιών και ξεκαθαρίστε ό,τι δεν έχει καταλάβει.
  34. Φροντίστε να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό του. Αυτό θα βοηθήσει όχι μόνο στην κατανόηση του γραπτού λόγου (θεωρητικά μαθήματα) αλλά και του προφορικού.
  35. Εάν η ορθογραφία είναι το αδύνατο σημείο του παιδιού σας τότε θα ήταν καλό να γράψετε σε μία κάρτα τη λέξη που το δυσκολεύει και να τονίσετε με διαφορετικό χρώμα τα γράμματα που πιθανόν να το μπερδεύουν
  36. Χρησιμοποιείστε διασκεδαστικούς τρόπους για την εξάσκηση στην ορθογραφία (π.χ: κρεμάλα, σταυρόλεξα, κ.λ.π).

Πηγή: infokids.gr

Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά»

Το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου/Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» μπορείτε να το επισκεφτείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση

www.ilsp.gr

Είναι πολύ σημαντικό  το γεγονός ότι ολοκληρώθηκε η διαδικτυακή  πλατφόρμα  «Αερόστατο» για παιδιά 3 έως 7 ετών στην ηλεκτρονική διεύθυνση

www.mikrapaidia.gr .

ΠΟΣΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΖΟΥΝ ΟΙ ΚΑΥΓΑΔΕΣ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΑΣ;

Tο αρνητικό κλίμα που δημιουργούν οι τσακωμοί και οι φωνές σε μία οικογένεια προκαλεί μία μεταβολή στο αίσθημα ασφάλειας, σταθερότητας και υποστήριξης στον ψυχισμό του παιδιού .

Οι διαπληκτισμοί συνήθως μπορεί να προκαλούνται από καταπιεσμένα και μη εκφρασμένα συναισθήματα αδικίας μέσα στη σχέση του ζευγαριού που σαν αποτέλεσμα έχουν μία δυσλειτουργική επικοινωνία με τελικό μήνυμα των δύο συντρόφων πως «οι ανάγκες μου δεν κατανοούνται».

Η οικογένεια αποτελεί την πρώτη κοινωνία του παιδιού και οι αρχές που την διέπουν σχετίζονται με έννοιες όπως ο σεβασμός η αγάπη, η υποστήριξη, η ευθύνη, το όριο, η αλήθεια, η εκτίμηση και η ελευθερία. Η πρώιμη οικογένεια του ατόμου καλύπτει την«ανάγκη του ανήκειν» από την βρεφική ηλικία μέχρι το τέλος της ζωής του εφόσον μετέπειτα θα δημιουργήσει και την ατομική του οικογένεια.

Ας μελετήσουμε λοιπόν, τι αντιλαμβάνεται το παιδί την ώρα του τσακωμού.

Ξαφνικά μεταβάλλεται η αίσθηση της ασφάλειας, ηρεμίας και ζεστασιάς στο σπίτι σε ένα χώρο αφιλόξενο επικίνδυνο, ψυχρό γεμάτο μελανά σημεία συνεπώς το μικρό αρχίζει και χάνει την οντότητα του και καταλαμβάνεται από έντονο αίσθημα φόβου και ενοχής. Δυστυχώς πολλές φορές το πλήγμα είναι μεγάλο εφόσον αισθάνεται πως εκείνο φέρει την ευθύνη για την διαμάχη των γονιών του γι? αυτό δημιουργείται και η απειλή αποχωρισμού του γονέα.

Η βασική πεποίθηση είναι πως θα εγκαταληφθώ από τον πατέρα ή την μητέρα μου διότι δεν αξίζω την αγάπη τους. Εδώ δημιουργείται ένα ουσιαστικό πλήγμα στην αυτοεκτίμηση και την αυτό-εικόνα του παιδιού.

Η παιδική ψυχή λειτουργεί όπως μία μικρή κάμερα εσωτερικού χώρου που καταγράφει κάθε συνθήκη που αναπτύσσεται στο οικείο περιβάλλον.

Το παιδί λοιπόν μπαίνει σε μία διαδικασία μάχης ή φυγής. Δηλαδή είτε αρχίζει να υιοθετεί «μεγαλίστικους» ρόλους παρέμβασης ώστε να αποτελέσει το μεσολαβητή ανάμεσα στα δύο γονεϊκά πρόσωπα αφήνοντας πίσω την παιδική ανεμελιά και συρρικνώνοντας τις ατομικές του ανάγκες. Είτε ακολουθεί μία παθητική στάση απομόνωσης και αποξένωσης από το οικογενειακό περιβάλλον έτσι ώστε να μπορέσει να αντέξει το βαρύ ψυχικό φορτίο.

Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε πότε μία συμπεριφορά διαπληκτισμού μπορεί να γίνει κακοποιητική για την παιδική ψυχούλα.

Υπάρχει μία λεπτή διαχωριστική γραμμή.

Είναι σύνηθες φαινόμενο να υπάρχουν κάποιες φορές εντάσεις ανάμεσα στο ζευγάρι δεδομένου του απαιτητικού τρόπου ζωής και των οικονομικών δυσχερειών της εποχής. Όμως όταν οι καυγάδες, οι έντονες αψιμαχίες λαμβάνουν χώρο σε σταθερή και συστηματική βάση μπροστά στα αθώα μάτια του μικρού μας αψηφώντας την παρουσία του εκεί το σκηνικό μεταλλάσσεται σε συναισθηματικά κακοποιητικό.

Οι φωνές, οι εκφράσεις απαξίωσης, το μάλωμα σε υπερβολικές δόσεις αποτελούν στοιχεία κακοποίησης. Το παιδί τρομάζει πληγώνεται φοβάται χάνεται δεν ακούγεται αποτελεί ένα μεγάλο αδύναμο κρίκο. Επηρεάζεται σημαντικά η αίσθηση του εαυτού του. Αντιλαμβάνεται πως δεν αξίζει.

Ποιες είναι οι βασικές μορφές συναισθηματικής κακοποίησης όμως; Μια τέτοια συμπεριφορά είναι και η σιωπή. Ο γονιός που αποστασιοποιείται από το παιδί του και κρατάει μούτρα δεν του μιλάει για μεγάλο χρονικό διάστημα το κάνει να αισθάνεται εγκαταλειμμένο, άτολμο καθώς παύει να διεκδικεί.

Μια άλλη μορφή κακοποιητικής συμπεριφοράς αποτελεί και η συνεχής σύγκριση ανάμεσα στα αδέλφια. Με σκοπό να τα χειριστούν οι γονείς για να κάνουν αυτό που θέλουν. Η σύγκριση συνήθως βρίσκει το δικό τους παιδί ανεπαρκές και κατώτερο. Ο διαχωρισμός στα αδέλφια είναι τόσο έντονος, που κάποιες φορές βλάπτει και τα δύο παιδιά. Το παιδί που ευνοείται νιώθει άβολα και ένοχα και επίσης ο συνεχής έπαινος δεν το αφήνει να χτίσει μία πραγματική αυτό-εικόνα και να μάθει να κάνει προσπάθεια βελτίωσης. Ενώ το παιδί που νιώθει από τους γονείς του κατώτερο αναπτύσσει μία αρνητική εικόνα εαυτού νιώθει λίγο χωρίς αξία και βιώνει έντονα την έλλειψη αγάπης και αποδοχής. Ως ενήλικας έχει την τάση να αυτό-τιμωρείται και να τιμωρεί. Τα παιδιά αυτά είναι πολύ συχνά θύτες εκφοβιστικών συμπεριφορών στο σχολικό περιβάλλον. Άλλωστε έχει αποδειχθεί πως τα παραβατικά παιδιά ή τα παιδιά που παρουσιάζουν εναντιωτική προκλητική συμπεριφορά, είναι παιδιά με χαμηλή αυτό-εκτίμηση, μοναχικά που ο μόνος τρόπος που ξέρουν να συνδέονται με τους συνομηλίκους τους είναι μέσα από πληγωτικές συμπεριφορές, διότι αναπαράγουν το βίωμα τους.

Δύο άλλα επικίνδυνα είδη συναισθηματικής βίας είναι το συστηματικό ψέμα και η παραμέληση.

Οι γονείς που σαμποτάρουν τα μικρά τους λέγοντας ψέματα, καταστρέφοντας παιχνίδια ή απειλώντας τα λέγοντας (θα φωνάξω τον αστυνόμο) ουσιαστικά αφανίζουν την παιδική τους αθωότητα και την αυτονομία τους.

Τέλος η παραμέληση, ορίζεται ως η συστηματική άρνηση των γονέων να καλύψουν τις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους. Οι γονείς βιώνουν με εξαιρετική ασημαντότητα των ρόλο τους και σαν αποτέλεσμα τα παιδιά τους νιώθουν ασήμαντα, αόρατα καθώς μαθαίνουν και τα ίδια να παραμελούν τον εαυτό τους. Εδώ θα πρέπει το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον να έχει ιδιαίτερα ευαίσθητες κεραίες ώστε να μπορέσει να αφουγκραστεί τις διάφορες μορφές συναισθηματικής κακοποίησης που συχνά είναι δύσκολο να εντοπιστούν διότι τα όρια είναι δυσδιάκριτα και ασαφή.

Ποια λοιπόν θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση;

Να εστιάζουμε την προσοχή μας στις ανάγκες των μικρών μας, να βρούμε πιο λειτουργικούς τρόπους να αντιμετωπίζουμε τις εντάσεις μεταξύ μας. Αυτό σημαίνει πως θα αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στο να δούμε τι συμβαίνει και δεν έχουμε λειτουργική επικοινωνία με το σύντροφό μας δίνοντας χώρο στην ανεύρεση νέων τρόπων αλληλεπίδρασης στο προσωπικό μας τομέα.

Θα πρέπει να κινητοποιηθούμε να επιλύσουμε με εναλλακτικούς τρόπους τις συγκρούσεις μας.

Τέλος, υπάρχει μία σημαντική διαφοροποίηση ανάμεσα στον ευεργετικό καυγά και τον αρνητικό.

Ο ευεργετικός καυγάς δεν θα αφήσει ίχνη στην παιδική ψυχούλα. Αυτό σημαίνει πως θα ήταν θετικό αν αποφεύγαμε να διαπληκτιζόμαστε μπροστά στα μάτια του παιδιού μας καθώς και να βρούμε μη επιθετικούς τρόπους να εκδηλώνουμε το θυμό μας.

Ένας τέτοιος τρόπος είναι το γράψιμο ή ακόμα και το σκίσιμο των φύλλων στα οποία έχουμε καταγράψει τα συναισθήματα μας την ώρα της κρίσης.

Το κυριότερο που θα πρέπει να κρατήσουμε είναι πως αν δεν μπορέσουμε να αποφύγουμε τον καυγά μπροστά στα μικρά μας θα πρέπει να δοθούν εξηγήσεις για την διαφορετικότητα που μπορεί να βλέπει ο πατέρας ή η μητέρα κάποιο ζήτημα ώστε να μπορέσουμε να τα διαβεβαιώσουμε πως θα βρεθεί μία λύση που θα επαναφέρει την γαλήνη και την ισορροπία και πάλι στο σπίτι.

Άλλωστε ο σωστός γονιός είναι αυτός που παραδέχεται τα τρωτά του σημεία και προσπαθεί να μην τα επαναλάβει στο μέλλον.

Γράφει η Μαριάννα Μηττά, ψυχολόγος και συστημική ψυχοθεραπεύτρια.

Πηγή: http://mikroimegaloi.gr/

Ενδοσχολική βία και εκφοβισμός…

 

Σήμερα, 6 Μαρτίου είναι παγκόσμια ημέρα ενάντια στη σχολική βία και το σχολικό εκφοβισμό.

Είμαστε της άποψης ότι οι πρακτικές και οι στάσεις απέναντι στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού οφείλουν να διαπερνούν καθημερινά τις παιδαγωγικές μας προσεγγίσεις είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί, είτε ως πολίτες-μέλη μιας ομάδας και όχι να τις θυμόμαστε εθιμοτυπικά μία μόνο ημέρα του χρόνου.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι μπορούμε να βρούμε όμορφους τρόπους για να εκφράσουμε ακόμα και τα πιο δύσκολα και άγρια συναισθήματά μας! Χωρίς βία!! Χωρίς ρατσιστική διάθεση!!

Ένα ενδιαφέρον επιστημονικό βιβλίο που πληροφορεί  έγκυρα για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού θα το βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

www.epsype.gr/images/gia_ekpaideutikous.pdf

Αξίζει να το διαβάσουμε !!

Το έχει εκδώσει η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. (Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού  και του Εφήβου)