Σχολικός εκφοβισμός

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία  ο σχολικός εκφοβισμός (bullying)  είναι μια επιθετική συμπεριφορά η οποία είναι σκόπιμη και περιλαμβάνει έλλειψη ισορροπίας της ισχύος ή της δύναμης. Συχνά, επαναλαμβάνεται πάνω από μία φορά και μπορεί να πάρει πολλές μορφές.

Ο Olweus αναφέρει ότι το φαινόμενο του εκφοβισμού ή θυματοποίησης αποτελεί μορφή επιθετικής συμπεριφοράς που εμφανίζεται κυρίως στη σχολική πραγματικότητα με σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου και τη διαδικασία της μάθησης. Συγκεκριμένα, ένας μαθητής εκφοβίζεται ή θυματοποιείται όταν εκτίθεται επανειλημμένα και για αρκετό χρονικό διάστημα σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων μαθητών, που εκδηλώνονται ως μορφές βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς.

Είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι στο σχολικό εκφοβισμό, παρέες πιτσιρικάδων «εκπαιδεύονται» στη βία προκειμένου να δημιουργήσουν ένα μικρόκοσμο μέσα στον οποίο μπορούν να αναδειχθούν, να επιβληθούν και να κερδίσουν σεβασμό και αναγνώριση από τους συνομηλίκους τους (Βέργου, & Αντωνιάδη, 2009).

 Περιστατικά σχολικής βίας και εκφοβισμού μεταξύ  παιδιών σχολικής ηλικίας:

• Σωματική επίθεση (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές, χαστούκια κλπ.)
• Συναισθηματική επίθεση (σκόπιμη απομόνωση του παιδιού-θύματος, το να κρύβουν τα βιβλία του, να λερώνουν και να καταστρέφουν τα πράγματά του, να εκβιάζουν για χρήματα κλπ)
• Λεκτική επίθεση (κοροϊδία, βρίσιμο, σαρκασμό, ειρωνεία, διάδοση ψευδούς φήμης, ρατσιστικά ή ομοφοβικά σχόλια, χειρονομίες, συκοφαντικά γκράφιτι, απειλές κλπ.)
• Σεξουαλικός εκφοβισμός (ανεπιθύμητο άγγιγμα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, γράμματα και εικόνες, λεκτική παρενόχληση κλπ)
• Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (χρήση Ίντερνετ, email, chat room, κλήσεις κινητών και sms με κακοποιητικό και απειλητικό περιεχόμενο, χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή και την ταπείνωση του παιδιού)

 Πιθανά σημάδια ότι ένα παιδί θυματοποιείται από τους συμμαθητές του:

• Γίνεται επιθετικό, παράλογο, ανήσυχο
• Εκφοβίζει ή θυματοποιεί άλλα παιδιά ή αδέρφια
• Σταματά να τρώει
• Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό ή το ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο
• Τρομάζει, φέρεται αμήχανα όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό
• Φοβάται να περπατήσει μόνος στο σχολείο
• Δεν θέλει να πάει σχολείο/ούτε να χρησιμοποιήσει το λεωφορείο
• Εκλιπαρεί να το πάνε σχολείο με το αμάξι
• Αλλάζει διαδρομή πηγαίνοντας προς το σχολείο
• Κάνει απουσίες/κοπάνες
• Αρχίζει να τραυλίζει
• Απειλεί με αυτοκτονία
• Κλαίει πριν κοιμηθεί/έχει εφιάλτες
• Το πρωί νιώθει άρρωστο/δεν θέλει να πάει σχολείο
• Πέφτει η σχολική του επίδοση
• Επιστρέφει με σχισμένα ρούχα, κατεστραμμένα βιβλία
• Του λείπουν πράγματα
• Ζητά ή κλέβει χρήματα (για να τα δώσει στον θύτη-εκβιαστή)
• Χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματά του-επιστρέφει πεινασμένο
• Έχει ανεξήγητες μελανιές-χτυπήματα
• Δίνει απίθανες εξηγήσεις για όλα τα παραπάνω.

 Οδηγίες για το παιδί-θύμα

Εξηγούμε στο παιδί ότι:

• Κατ? αρχάς, δεν φταίει το ίδιο! Πολλοί επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού στο σχολείο
• Πρέπει να διατηρήσει την ψυχραιμία και την αυτό-πεποίθησή του
• Δεν πρέπει να απαντά στις κοροϊδίες,να μη μπαίνει σε διάλογο, να κάνει ότι δεν τις ακούει
• Πρέπει να τους κοιτάξει στα μάτια και να τους πει καθαρά και σταθερά να ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ
• Πρέπει να φύγει όσο γρηγορότερα μπορεί από το χώρο του εκφοβισμού
• Οφείλει να πει αμέσως τι συνέβη στο δάσκαλό του ή σε κάποιον άλλον ενήλικα
• Αν φοβάται να το πει σε κάποιον ενήλικα, να το πει σε έναν φίλο και να του ζητήσει να είναι μαζί του
• Να συνεχίζει να το λέει μέχρις ότου κάποιος το βοηθήσει
• Αν του έστειλαν απειλητικό sms ή email  να το κρατήσει, να μη το σβήσει, θα το χρειαστεί ως απόδειξη
• Αν το εκφοβίζει ολόκληρη παρέα, πρέπει να πιάσει το πιο αδύναμο μέλος της και να του πει ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό και να το κάνει να σκεφτεί  αν θα του άρεσε να φέρονται και σε εκείνο με τον τρόπο αυτό
• Αν μετά από αυτά δεν αλλάξει κάτι,να αλλάξει σχολείο- να ζητήσει από τους γονείς του να βρουν ένα σχολείο που να είναι φιλικό και ασφαλές
• Να μην πιστεύει αυτά που του λένε οι εκφοβιστές, να επαινεί τον εαυτό του και να θυμίζει στον εαυτό του κάθε μέρα τα καλά του σημεία

 Οδηγίες για γονείς

•  Παρατηρείστε αν το παιδί σας δείχνει σημάδια ότι θυματοποιείται από άλλα παιδιά ή αν δρα ως θύτης. Μην το αμελήσετε-επικοινωνήστε αμέσως με το σχολείο
• Αναπτύξτε μια ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί. Να είστε κοντά του και να επιδιώκετε τη συζήτηση μαζί του-από μόνο του μπορεί να μην σας αναφέρει τίποτα για το θέμα αυτό
• Διδάξτε του να κοιτά στα μάτια τον εκφοβιστή, να λέει δυνατά ‘ΑΣΕ ΜΕ ΗΣΥΧΟ’ ή ‘ΚΟΙΤΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΟΥ’, να φεύγει και να το λέει σε κάποιον ενήλικα
• Καθησυχάστε τα παιδί ότι δε φταίει αυτό αν του επιτέθηκαν κι ότι δεν είναι δικό του λάθος
• Μιλήστε, με συγκεκριμένα περιστατικά, στο δάσκαλο, στο διευθυντή, στις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης
• Διατηρείστε επικοινωνία με το παιδί και με το σχολείο, ώστε να επιβεβαιώνετε ότι δεν υπάρχουν επαναλήψεις των περιστατικών εκφοβισμού
• Ζητήστε στήριξη από τον τοπικό Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων ή άλλες υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης στο παιδί σας
• Συμβουλέψτε το παιδί σας να προσέχει σε ποιόν δίνει τον αριθμό του κινητού του τηλεφώνου και τη διεύθυνση του email του
• Μην υποτιμάτε τις συνέπειες που μπορεί να έχει ο εκφοβισμός. Οι μύθοι ‘ε παιδιά είναι, πειράζονται μεταξύ τους?, ή ? έτσι θα σκληραγωγηθεί για να βγει στην κοινωνία’, μπορεί να ζημιώσουν το παιδί σας και να το οδηγήσουν σε δυστυχία και απομόνωση
• Επαινείτε τα παιδί, δώστε του ευκαιρίες να αναλάβει ευθύνες, εγγράψτε τα παιδί σε άλλες ομαδικές δραστηριότητες (αθλητισμό, προσκοπισμό, καλλιτεχνικά κλπ.), όπου δεν υπάρχουν εκφοβιστές και όπου έχει την ευκαιρία να κάνει νέες φιλίες και να αυξηθεί η αυτο-πεποίθησή του
• Αν το παιδί τραυματιστεί από τους εκφοβιστές, ενημερώσετε και την αστυνομία και γνωστοποιείστε στο σχολείο ότι έχετε ενημερώσει την αστυνομία
• Απαιτείστε από το σχολείο να ενημερώσει τους γονείς του παιδιού-εκφοβιστή
• Αν ο εκφοβισμός δεν αντιμετωπίζεται, αλλάξτε σχολείο. Μιλήστε με το νέο σχολείο και βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν ή δεν γίνονται ανεκτοί εκεί οι εκφοβιστές

 Αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά

•  Σταματήστε το αμέσως μόλις παρατηρήσετε επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας προς άλλα παιδιά
• Εξηγείστε του ότι η συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή και ότι το αντίκτυπο στα άλλα παιδιά είναι πολύ βαρύ
• Διδάξετε στο παιδί σας τρόπους συμπεριφοράς για επίλυση συγκρούσεων που δεν περιλαμβάνουν βία. Επίσης διδάξτε τους πώς να ζητούν αυτό που θέλουν με ευγενικό τρόπο
• Μη χτυπάτε τα παιδιά ως τιμωρία για την επιθετική τους συμπεριφορά. Τους διδάσκετε ακριβώς αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη βία. Προτιμήστε την αφαίρεση προνομίων ως τιμωρία
• Επικοινωνήστε με το σχολείο και συζητείστε με το δάσκαλο για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού σας
• Επαινείτε και ενισχύετε το παιδί σας κάθε φορά που επιδεικνύει συνεργατικές και φιλικές συμπεριφορές προς άλλα παιδιά
• Ελέγχετε συχνά το παιδί σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχει επιστρέψει σε επιθετικές συμπεριφορές

Αναδημοσίευση από την http://www.obrela.gr (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ)